Transponder
Z Wikipedii
Transponder (XPDR, XPNDR lub TPDR) jest bezprzewodowym urządzeniem komunikacyjnym, które automatycznie odbiera, moduluje, wzmacnia i odpowiada na sygnał przychodzący w czasie rzeczywistym. Termin pochodzi z połączenia słów (transmitter i responder). Transpondery można podzielić na dwie główne kategorie różniące się sposobem zasilania: aktywne i pasywne.
Spis treści |
[edytuj] Transponder pasywny
Transponder pasywny pozwala komputerowi lub innemu urządzeniu odczytującemu na identyfikację skanowanego obiektu. Nie posiada własnego źródła zasilania, sygnał emitowany jest jedynie poprzez użycie aktywnego skanera, który pobudza transponder polem magnetycznym. Dane mogą być odczytane z odległości kilku metrów. Transpondery pasywne fizycznie mogą być bardzo małe (są już produkowane biochipy wielkości ziarna ryżu).
[edytuj] Zastosowanie
[edytuj] Karty magnetyczne
Jednym z najbardziej powszechnych zastosowań transpondera pasywnego są karty magnetyczne używane np. w bankowości jako karty płatnicze. W tym przypadku transponder występuje jako pasek magnetyczny, który jest naniesiony na kartę.
[edytuj] RFID
RFID jest systemem, który kontroluje przepływ towarów np. w większych sklepach zabezpieczając je przed kradzieżą. Transpondery przytwierdzane są do produktów, a bramki umieszczone przy wyjściach pełnią funkcję sensora. W systemach RFID używane są także transpondery aktywne, jednak dość rzadko z powodu wysokich kosztów. Systemy oparte na transponderach pasywnych można podzielić na dwie podgrupy różniące się protokołami: RTF (Reader-talks-first) i TTF (Tag-talks-first).
[edytuj] Sport
Transpondery pasywne wykorzystywane w sporcie umożliwiają dokładny pomiar czasu. W sportach biegowych najczęściej montowane są na kostce lub do buta. Każdy chip zawierający transponder posiada swój własny numer identyfikacyjny. Na linii mety rozłożone są maty emitujące silne pole magnetyczne, które umożliwia odczytanie numeru chipu, a dokładny czas mierzony jest przez urządzenia nasłuchujące.
[edytuj] Biochipy
Zastosowane są jako implanty wszczepiane pod skórę zwierzętom lub ludziom, najczęściej mają wtedy postać chipa zamkniętego w szklanej kapsule. Są zasilane elektromechanicznie poprzez ruchy mięśni nosiciela. Biochipy, szczególnie te wszczepiane ludziom budzą mocne kontrowersje, gdyż przez niektórych nie są uważane za udogodnienie, lecz jako zamach na wolność jednostki.
[edytuj] Transponder aktywny
[edytuj] Czym się różni od transpondera pasywnego ?
- dużo większy zasięg działania,
- znacznie wyższy stopień zaawansowania technicznego,
- posiada własne źródło zasilania.
[edytuj] Zastosowanie
[edytuj] Satelita
Transponder jest podstawowym elementem satelity telekomunikacyjnego. Na jednym satelicie montuje się zazwyczaj od 20 do 100 transponderów, a zastosowanie cyfrowej kompresji danych umożliwia przesłanie przez jeden transponder kilku kanałów telewizyjnych, wielu programów radiowych oraz dodatkowych usług na jednej fali nośnej. Pierwotnie transpondery analogowe umożliwiały transmisję tylko jednej stacji telewizyjnej i kilku programów radiowych. Typowe pasma dla transponderów satelitarnych to: 27, 33, 36, 54 i 72 MHz.
Sygnał nośny odbierany przez transponder ma bardzo słabą moc z powodu dużej odległości, którą musi pokonać fala radiowa (dużo mniej niż 1wat). Transponder musi znacznie wzmocnić sygnał zanim zostanie odesłany z powrotem na Ziemię, aby zapewnić jego odbiór przez antenę satelitarną. Osiągnięte jest to przez zastosowanie silnych wzmacniaczy, z czego każdy z nich pracuje na określonej częstotliwości. Sygnał wysyłany przez transponder nadawany jest na innym paśmie w czasie rzeczywistym.
[edytuj] Lotnictwo
W lotnictwie transpondery aktywne użyte są w celu lokalizacji, identyfikacji (system friend or foe) oraz w systemach nawigacyjnych w komercyjnych i prywatnych samolotach. Przykładem jest system RFID (radio-frequency identification), który automatyczne transmituje kodowany sygnał identyfikacyjny, gdy otrzymuje żądanie z wieży kontrolnej. Większość transponderów jest w stanie automatycznie transmitować także informacje o wysokości, czterocyfrowy kod transpondera (squawk), oraz bardzo pomocny system TCAS (Traffic Collision Avoidance System), który ostrzega pilotów o możliwości kolizji z innymi samolotami. Częstotliwości wejściowe i wyjściowe transponderów są przydzielane z góry.
[edytuj] Żegluga
W żegludze morskiej używane są transpondery radarowe SART (ang. Search and Rescue Transponder - Transponder poszukiwania i ratownictwa), będące częścią systemu GMDSS. Pracują w paśmie radarów X (3 cm). W przypadku niebezpieczeństwa są uruchamiane ręcznie. Po odebraniu impulsu radarowego nadają, na tej samej częstotliwości, specjalny sygnał, wyświetlający na ekranie radaru 12 kropek, wskazujących położenie transpondera (a więc i ludzi potrzebujących pomocy).
[edytuj] Motoryzacja
W motoryzacji transpondery są stosowane w zaawansowanych systemach antywłamaniowych. Transponder wbudowany w kluczyk zapłonu w przypadku usunięcia powoduje blokadę silnika przez odcięcie wtrysku paliwa. Kiedy kluczyk jest włożony do stacyjki i przekręcony, transponder wysyła kod do komputera sterującego silnikiem. W momencie, gdy kod transpondera, który zmienia się przy każdym wyciągnięciu kluczyka ze stacyjki, nie zostanie potwierdzony, silnik także zostanie zablokowany.
W innych nowszych systemach kod transpondera składa się z dwóch części: jawnej i ukrytej (tzw. kryptotranspondery). Nowsze wersje kluczy samochodowych posiadają zespolone układy transpondera i pilota do zdalnego zamykania drzwi).
