Transpozon
Z Wikipedii
Transpozon to sekwencja DNA, która może przemieszczać się na inną pozycje w genomie tej samej komórki w wyniku procesu zwanego transpozycją. Transpozycja często powoduje mutacje i może zmieniać ilość DNA w genomie. Transpozony są także nazywane "wędrującymi genami" lub "skaczącymi genami" (ang. jumping genes) oraz "mobilnymi elementami genetycznymi" (ang. mobile genetic elements). Za badania nad transpozonami u kukurydzy powodującymi zmiany ubarwienia nasion Barbara McClintock otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w roku 1983.
Rozróżniamy dwie klasy transpozonów:
- transpozony klasy I: retrotranspozony (ang. retrotransposons). Wymagają przepisania z DNA na RNA, a następnie przy użyciu odwrotnej transkryptazy (ang. reverse transcriptase) zostają skopiowane na DNA, wreszcie wklejone do genomu, niekiedy w wielu kopiach;
- transpozony klasy II. Przemieszczają się w genomie poprzez wycinanie z pierwotnego położenia, następnie "wklejanie się" w nowe miejsce przy użyciu enzymu transpozazy.
Istnieje hipoteza, że transpozony są po prostu dawnymi wirusami, które utraciły geny odpowiedzialne za zjadliwość. Transpozony nigdy bowiem nie występują poza komórką, jako zdolne do infekcji chorobotwórczych.
[edytuj] Zastosowania
Zdolność transpozonów do aktywnego wbudowywania się w genom wykorzystuje współczesna biologia molekularna, inżynieria genetyczna i biotechnologia. Geny zawarte w transpozonie można bowiem zastąpić innymi, wykorzystując transpozon jako wydajny wektor. Transpozon może też zostać użyty jako sonda molekularna do lokalizowania poszukiwanych sekwencji DNA.
[edytuj] Mechanizmy zabezpieczające genom
Przed przemieszczaniem się transpozonów:
- metylacja DNA
- autoregulacja liczby kopii elementów
- preferencje miejsca wbudowywania
[edytuj] Podział
1.Transpozony DNA
a)Transpozony Procaryota:
-sekwencje insercyjne
-transpozony złożone
-transpozony niezłożone
-fagi zdolne do transpozycji
b)Transpozony Eucaryota
2.Transpozony RNA (RETROELEMENTY)
a)elementy LTR
-retrowirusy endogenne
-elementy retrowirusopodobne
-retrotranspozony
b)elementy poly-A (retropozony)
-sekwencje LINE
-sekwencje SINE
