Tryb nieświadka
Z Wikipedii
Tryb nieświadka (łac. imperceptivus, auditivus) – tryb gramatyczny, charakterystyczny dla języka bułgarskiego, języka macedońskiego, języka tureckiego oraz (w pewnym stopniu) dla języka albańskiego. Tryb ten informuje o dystansie mówcy wobec wypowiadanej informacji. Najczęściej tryb ten bywa wykorzystywany do przekazywania informacji zaczerpniętej z "drugiej ręki", służy także do wyrażania wątpliwości wobec przytaczanej informacji.
Dla przykładu w zdaniu Мария казва, че работела в Лондон. (bułg.: Maria mówi, że pracowała w Londynie) – mówiący, używając formy работела przekazuje informację od osoby trzeciej, przyznając jednocześnie, że ani nie był świadkiem tego wydarzenia, ani nie jest pewien, czy tak było naprawdę. Wyrażenie podobnej informacji w trybie oznajmującym przyjęłoby postać: Мария работеше в Лондон. (Maria pracowała w Londynie) – i jest to informacja sprawdzona, ponieważ mówiący, który użyje takiej konstrukcji (czyli formy работеше ) najpewniej sam był w Londynie wraz z Marią i widział jak pracuje.
[edytuj] Konstrukcje zbliżone
[edytuj] język polski
W języku polskim zdystansowanie sie od informacji wyraża się przysłówkiem jakoby i czasem przeszłym - niezależnie od czasu rzeczywistego czynności podawanej w zdaniu podrzędnym:
- Maria mówi, jakoby była w Finlandii
Podobny efekt można osiągnąć przy użyciu przysłówka rzekomo
[edytuj] język niemiecki
Podobna konstrukcja (Konjunktiv I) występuje również w języku niemieckim, np.
- Er sagt, er ist erschöpft (Mówi, że jest zmęczony)
- Er sagt, er sei erschöpft (Mówi, że rzekomo jest zmęczony)
- Er sagt, er wäre erschöpft' (Mówi jakoby był zmęczony)
Pierwsza forma ma charakter neutralny, druga wyraża dystans do słów osoby trzeciej. Dystans ten można zwiększyć używając drugiego koniunktivu, jak w zdaniu trzecim.
Konstrukcje takie spotyka się też w języku litewskim.
