Umajjadzi

Z Wikipedii

Meczet Umajjadów w Damaszku.

Umajjadzi (Omajjadzi) (arab. الأمويون / بنو أمية; tur. Emevi) to nazwa pierwszej dynastii kalifów niespokrewnionych blisko z samym Prorokiem Mahometem (mimo iż należeli do tego samego plemienia Kurajszytów). Pierwotnie ich klany były zatwardziałymi wrogami. Dynastia rządziła Kalifatem w latach 661 - 750.

Mu'awija, założyciel dynastii, był emirem Syrii za czasów trzeciego kalifa, a zarazem swojego krewniaka, Uthmana ibn Affana. Po zabójstwie Uthmana, nowym kalifem został Ali ibn Abi Talib. Zamiast zwyczajowego zaniechania swojej funkcji, Mu'awija wzniecił rebelię przeciwko Alemu. Po wielu walkach doszli do porozumienia i podzielili Imperium na dwie części, lecz Ali został zamordowany w 661 i Mu'awija ogłosił się kalifem wszystkich ziem muzułmańskich. Przeniósł stolicę do Damaszku i zapoczątkował dynastię Umajjadów, albowiem po jego śmierci tron przejął jego syn.

Imperium Umajadów obejmowało bardzo rozległe regiony Syro-Palestyny, Egiptu, Półwyspu Arabskiego, Mezopotamii i większości ziem Iranu. Pod rządami dynastii muzułmanie kontynuowali ekspansję. Zajęto północną Afrykę (Libię, Mauretanię), w 697 zdobyto Tunis i Kartaginę. Rozszerzono także stan posiadania w północnym Iranie i Azji Środkowej. Zajęta zostałą Hiszpania (711-718), gdzie zlikwidowano państwo Wizygotów. Niepowodzeniem zakończyły się natomiast próby podboju frankońskiej Galii (Bitwa pod Poitiers) oraz bizantyjskiej Azji Mniejszej.

Umajadzi przekształcili kalifat w monarchię absolutną. Mu'awija I doprowadził do wyboru swojego syna, Jazida, na kalifa jeszcze za swojego życia. Tym sposobem godność kalifacka stała się dziedziczna. Umajadzi oparli swe rządy na arabskich szejkach, członkach własnego klanu oraz dawnej perskiej i bizantyjskiej arystokracji, wciągając wszystkich w system wyzysku poddanych. Zintensyfikowali ucisk podatkowy, stosowali praktykę sprzedaży urzędów. Otoczyli się wystawnym dworem w Damaszku, który stał się stolicą monarszą za wzór Bizancjum i Persji Sasanidów. Kalifowie Abd al-Malik oraz jego syn Al-Walid starali się zorganizować imperium w spójny organizm państwowy. Stworzyli system komunikacji pocztowej, zaczęli bić jednolitą monetę oraz wprowadzili język arabski jako urzędowy we wszystkich prowincjach. Pobożny i niechętny luksusom dworskim Umar ibn Abd al-Aziz starał się narzucić społeczeństwu ścisłe przestrzeganie przepisów religijnych i kierowanie się normami szariatu w życiu społecznym. Polityka konsolidacyjna oraz nadużycia administracji doprowadziły jednak Umajadów do upadku, albowiem pobudzała nastroje opozycyjne.

Umajjadzi zostali obaleni na wschodzie przez dynastię Abbasydów po porażce w bitwie nad rzeką Zab w 750, a większość ich klanu została wymordowana. Jednak jeden z umajjadzkich książąt, Abd-ar-Rahman I, zbiegł oraz przejął władzę nad muzułmańskimi terytoriami w Hiszpanii (Al-Andalus) i zapoczątkował tam nową dynastię Umajjadów. Jego następcy z czasem ogłosili się kalifami, tworząc konkurencyjny wobec Bagdadu ośrodek władzy.

W końcu ostatni z dynastii zmarł w 1031, a jego kraj uległ podziałowi na niewielkie państewka - taify.