Uwłaszczenie chłopów

Z Wikipedii

Uwłaszczenie chłopów – nadanie chłopom na własność użytkowanej przez nich ziemi pańskiej, połączone na ogół ze zniesieniem przywiązania chłopa do ziemi – równoznaczne więc ze zniesieniem porządku feudalnego.

Wyróżniamy uwłaszczenie:

• z odszkodowaniem (rekompensata finansowa od chłopa dla pana w zamian za utraconą ziemię)
• bez odszkodowania (bez tejże rekompensaty)

Odszkodowanie mógł wypłacić sam chłop lub skarb państwa (w tym przypadku władze często sumy odszkodowawcze ukrywały w podwyższonych podatkach chłopskich, tak że de facto to jednak włościanin ponosił koszty rekompensaty).

Uwłaszczenie było niezbędnym warunkiem wkroczenia na drogę rozwoju kapitalistycznego, uwalniało bowiem chłopów (stanowiących ok. 80 procent społeczeństwa) od przywiązania do ziemi i pozwalało zasilić miasta potrzebujące rąk do pracy. Ponadto oznaczało modernizację i unowocześnianie samego rolnictwa, od tej pory bowiem na wsi panowały warunki rynkowe, gdzie liczyła się jakość i wydajność gospodarstwa.

Reformy uwłaszczeniowe w Polsce zostały wykonane przez władze zaborcze:

• w latach 1823-1850 w zaborze pruskim (w samych Prusach uwłaszczenie miało miejsce w roku 1811)
• w roku 1848 w zaborze austriackim
• w roku 1861 na tzw. Ziemiach Zabranych (wschodnie ziemie zaboru rosyjskiego, które nie weszły w skład Królestwa Polskiego)
• w roku 1864 w Królestwie Polskim

Najlepiej i najbardziej korzystnie dla rozwoju gospodarki zostało ono wykonane przez władze pruskie. Pozostali dwaj zaborcy ze względu na własne zacofanie społeczno-gospodarcze jak i doraźne cele polityczne zastosowali odmienne, znacznie mniej korzystne dla gospodarki zasady reformy. Skutki tegoż widać do dziś – duże, dobrze rozwinięte gospodarstwa Wielkopolski kontrastują z karłowatymi, słabo rozwiniętymi gospodarstwami centralnej i wschodniej Polski.