Valaská Dubová

Z Wikipedii


Valaská Dubová
Państwo	Słowacja
Powiat	Rużomberk
Powierzchnia	12 797 km²
Wysokość	649 m n.p.m.
Populacja (2004) - liczba ludności	770
Położenie wsi

Valaská Dubová (pol. Wołoska Dębowa) - wieś i gmina w powiecie Rużomberk kraju żylińskiego, w północnej Słowacji. Ok. 700 mieszkańców. Położona jest 7 km na północ od Rużomberku, na wysokości 660 m n.p.m., na zachodnim skraju Gór Choczańskich, na południowym skłonie ograniczającej je przełęczy Brestová.

Wieś wzmiankowana już w 1322 r., położona była przy trakcie z Liptowa na Orawę, będącym fragmentem jednego z głównych transkarpackich szlaków handlowych z dawnych Węgier do Polski. W 1474 król Węgier Maciej Korwin potwierdził jej przywileje lokacyjne na prawie wołoskim. Mieszkańcy, w zamian za szereg ulg, byli zobowiązani strzec bezpieczeństwa wspomnianego traktu i chronić jego użytkowników przed zbójnikami. Wałaska Dębowa należała początkowo do tzw. "państwa Likawa", a od 1556 do "Państwa Orawskiego" z siedzibą na Zamku Orawskim.

W czasie powstań kuruców w końcu XVII w. wieś przez kilka lat była opuszczona. W 1933 r. zniszczył ją wielki pożar: spłonęły 133 zagrody i 2 młyny wodne. Ponowna rozbudowa, zwłaszcza po II wojnie światowej, doprowadziła do okresowego wzrostu liczby mieszkańców do ok. 1000. Mieszkańcy zajmowali się dawniej głównie hodowlą bydła i owiec oraz drobnym rzemiosłem, później pracą w okolicznych lasach. Obecnie większość z nich pracuje w sąsiednich miastach: Rużomberku i Dolnym Kubinie.

We wsi neoromański kościół katolicki zbudowany w latach 1866-1872 z dekoracją malarską z 1904 pędzla Jozefa Hanuli. W dolnej części wsi, przy dawnym trakcie zwanym tu "furmańcem", budynek "karczmy" wzniesiony na początku XIX w. na miejscu dawnej, drewnianej karczmy furmańskiej (obecnie restauracja). Według tradycji to tu został schwytany w 1713 r. słynny zbójnik Janosik, co przypomina okolicznościowy napis na fasadzie (faktycznie Janosika złapano w Liptowskim Mikulaszu).

Wołoska Dębowa jest najlepszym punktem wyjściowym wycieczek na Wielki Chocz (nowa szosa z Dolnego Kubina do Rużomberku omija wieś od zachodu, ale autobusy kursujące między wyżej wymienionymi miastami zajeżdżają do centrum osady).