Wat Tyler

Z Wikipedii

Wat Tyler (ur.?, zamordowany 15 czerwca 1381 r.) - angielski przywódca rewolucji ludowej dążącej do ustanowienia w Anglii społeczeństwa "jednego stanu ( jednej klasy społecznej)" - "Wielkiej Społeczności", systemu opierającego się na równości wszystkich.

Pochodził z Colchester, zdolny dowódca i mówca. Miał walczyć we Francji. Nieprzychylni mu kronikarze opisują go jako "zręcznego człowieka o bystrym umyśle, lecz pozbawionego gracji" i "obdarzonego dużą inteligencją, którą należałoby wykorzystać w słusznej sprawie". Przyłapanych na rabunku powstańców - swoich podkomendnych - zgodnie z ostrzeżeniem skazywał na śmierć. Powstańcy przysięgli przestrzegać tylko praw ustanowionych przez niego. Hasło powstania to stary dwuwiersz ludowy:

"Gdy Ewa przędła, Adam rył [orał], Kto wtedy jaśniepanem był?"

7 czerwca 1381 wybrany na wodza rebeliantów w Kencie, stał się głównym przywódcą powstania ludowego, które wybuchło w maju 1381 i objęło głównie południowo-wschodnią i wschodnią Anglię. Bezpośrednim powodem powstania było nałożenie podatku pogłównego (obciążającego najbardziej i tak już będących w bardzo ciężkiej sytuacji ubogich), głębszą przyczyną - trudności gospodarcze i napięcia społeczne (wyzysk i niewola chłopska), niezadowolenie z rządów baronów za małoletniości Ryszarda II i z kosztów wojny stuletniej, popularność radykalnych haseł społecznych głoszonych przez wędrownych kaznodziejów (jak J. Ball) potępiających bogactwo Kościoła, nędzę ludu i rozpasanie panów. Powstańcy pod wodzą Tylera zajęli Canterbury (10 czerwca), Londyn (13 czerwca) i Tower (14 czerwca), zabili m.in. kanclerza (arcybpa Canterbury) i skarbnika królewskiego. 14 czerwca Ryszard II udzielił żądanych przez część rebeliantów przywilejów (zniesienia poddaństwa, zmniejszenia obciążeń chłopskich). 15 czerwca Tyler zażądał z kolei m.in. konfiskaty dóbr kościelnych: "Majątek i dobra świętego Kościoła niechaj będą zabrane i rozdzielone według potrzeb ludu w każdej parafii po zaopatrzeniu znajdujących się na miejscu księży i mnichów, a wreszcie niechaj będzie więcej poddanych w Anglii, wszyscy niech będą wolni i jednego stanu". Podczas pertraktacji z Ryszardem II, Tyler został sprowokowany do obrony i zamordowany przez świtę króla. Bunt załamał się; w ciągu kilku tygodni został krwawo stłumiony na prowincji; nadane przywileje (zniesienie poddaństwa i części podatków) odwołano.

Wszystkie cytaty z: Hilton R. H., Fagan H., Powstanie angielskie 1381 r., PIW 1951, s.222