Zaburzenia psychoorganiczne
Z Wikipedii
Zaburzenia psychoorganiczne to zaburzenia funkcji psychicznych, niekoniecznie intelektualnych wywołane organicznym uszkodzeniem mózgu, które ujawniają się w postaci zaburzeń czynności wyższych. O uszkodzeniu organicznym mówi się, gdy osoba osiągnęła pewien poziom umysłowy, lecz w wyniku zadziałania czynników patogennych powstały zaburzenia prawidłowo rozwiniętych funkcji.
Pojęcie "zaburzeń psychoorganicznych" jest klasycznym terminem psychiatrycznym, znajdującym zastosowanie także w neurologii, jednak wedle współczesnych kryteriów, przynajmniej tych obecnych w psychologii, jest pojęciem zbyt ogólnym. Pojęcie zespołu psychoorganicznego oznacza bliżej nie określone zaburzenia procesów poznawczych, osobowości i funkcji emocjonalnych na tle organicznego uszkodzenia mózgu, których cechą charakterystyczną jest przede wszystkim zaburzenie osobowości, bliskie charakteropatii, w jakim osoba chora jest w pewnym lub znacznym stopniu uciążliwa dla osób trzecich. Według współczesnych kategorii klasyfikacyjnych zespół psychoorganiczny może być obecny w otępieniu, lub w organicznym zaburzeniu osobowości.
Spis treści |
[edytuj] Przyczyny zaburzeń organicznych
- urazy mózgu,
- choroby naczyniowe – udary,
- guzy śródczaszkowe,
- uszkodzenia chirurgiczne, zabiegi operacyjne stosowane w leczeniu epilepsji, chorób psychicznych i neurologicznych,
- stany zapalne,
- zatrucia,
- choroby neurodegeneracyjne prowadzące do otępienia,
- i inne.
[edytuj] Diagnoza organiczności
Zobacz więcej w osobnym artykule: organiczność.W psychiatrycznej służbie zdrowia istnieje potrzeba rozróżnienia, czy u podstaw objawów w indywidualnym przypadku znajdują się czynniki psychogenne, czy też neurologiczne.
Klasyczna procedura obejmuje opis zaburzonego zachowania, ustalenie patomechanizmu, co umożliwia przewidywanie zachowania i ustalenie działań korekcyjnych. Celem diagnozy jest wykrycie defektu podstawowego, wskazanie zaburzeń wynikających bezpośrednio z uszkodzenia i wydzielenie objawów psychogennych.
Tymczasem obecnie wiemy, że uszkodzenie mózgu zawsze przejawia się w sposób indywidualny a jego objawy są w nierozerwalny sposób powiązane z cechami osobowości, zasobów intelektualnych, wykształceniem, płcią, wiekiem itd. Uszkodzenie mózgu może upośledzać funkcje poznawcze i emocjonalne, lecz dość wybiórczo. Dlatego też badanie organiczności, jeżeli nie jest nastawione na badanie tej funkcji, która w danym przypadku jest uszkodzona, zawiedzie. Cechą charakterystyczną metod służących określaniu organiczności jest to, że angażują one wiele różnych funkcji, lecz nigdy wszystkie. Formalne zasady badania organiczności stwierdzają, że użycie pojedynczej metody nie jest miarodajne, a im więcej metod, tym większa trafność diagnozy. Tymczasem wszystkie metody stotowane do badania organiczności w Polsce (istnieją 3 takie metody) są nastawione na te same funkcje poznawcze. Obecnie badanie organiczności powinno być raczej rozumiane jako krótkie badanie przesiewowe, pozwalające postawić przypuszczenie występowania organicznego ubytku funkcji poznawczych (nie koniecznie precyzując, jakich funkcji to dotyczy), pod warunkiem, że w użyciu znajdą się metody które łącznie angażują wiele różnych funkcji.
Współczesna neuropsychologia raczej odrzuca przydatność pojęcia organiczności i zaleca precyzyjny opis zachowanych i zaburzonych funkcji u danej osoby. Tylko bowiem w taki sposób możliwe jest postawienie trafnej diagnozy i zrozumienie problemów osoby chorej. Analiza specyficznego profilu zaburzonych funkcji poznawczych może zasugerować dalsze postępowanie wobec osoby chorej. Może np. pomóc lekarzowi w przepisaniu właściwych leków łagodzących objawy behawioralne i poznawcze, zleceniu dalszych, dokładniejszych badań diagnostycznych, może też pomóc w przewidzeniu przyszłych trudności w sferze zawodowej i społecznej. Tylko na podstawie takiej diagnozy można przystąpić do efektywnej i odpowiedniej rehabilitacji poznawczej, jak też zastosować różnicowanie odmiennych zaburzeń neuropsychologicznych, np. różnych zespołów otępiennych.
Niemniej jednak krókie i ogólne badanie przesiewowe jest w większości przypadków wystarczające (ewentualnie może być podstawą do skierowania danej osoby do neuropsychologa). Nie zawsze jest bowiem potrzebne dokładne rozróżnienie w zakresie zaburzonych i zachowanych funkcji, jak też nie zawsze może być możliwe (zwłaszcza w umiarkowanych i głębokich zaburzeniach obejmujących wiele funkcji). Jeżeli nie ma wyraźnych wskazań do dokładnego badania neuropsychologicznego, nie ma potrzeby prosić osobę chorą na długotrwałe i niekiedy rozdzielone na dwie, lub więcej sesji, badanie.
[edytuj] Etapy diagnozy
- Diagnoza organiczności
- Czy zaburzenie ma charakter organiczny czy czynnościowy?
- Diagnoza lokalizacji
- Wnioskowanie na podstawie zmian patologicznych w funkcjach o typie, wielkości i lokalizacji uszkodzeń mózgu (np. ogniskowe, czy rozsiane).
- Diagnoza funkcjonalna, ustalenie patomechanizmu zaburzenia
- Która z funkcji jest najbardziej zaburzona?
- Jaki wykazuje stopień uszkodzenia?
- Jakie są zachowane możliwości badanej osoby?
