Zasada niesprzeczności bytu
Z Wikipedii
Zasada niesprzeczności bytu – zasada wg której byt nie jest niebytem, każdy byt nie jest tym, czym nie jest. Zasada tak sformułowana wpisuje się w polską tradycje myśli tomistycznej, reprezentowanej m. in. przez o. Mieczysława Krąpca oraz ks. Franciszka Gruszkę.
Zasada niesprzeczności bytu opiera się na dwóch głównych zagadnieniach filozoficznych: zasadzie niesprzeczności mającej swe korzenie u Arystotelesa oraz pojęciu tożsamość bytu, którego klasyczna wersja znajduje sie w pismach Leibniza.
Spis treści |
[edytuj] Treść zasady
Wszystko to, co posiada określoną treść jest współmiernie istniejące, nie jest czymś takim, co nie posiada określonej treści i nie jest istniejące niewspółmiernie. Byt nie jest więc sprowadzalny do tego, czym nie jest. Między bytem, a niebytem zachodzi stosunek wykluczania się. Zasada niesprzeczności jest także zasadą logiczną: nie można w tym samym względzie coś twierdzić i temu zaprzeczać. Niesprowadzalność bytu do niebytu ma swoje źródło w sferze egzystencjalnej bytu. Istnienie i nieistnienie są biegunami w zasadzie niesprzeczności. Zasada ta wtórnie dotyczy także treści (coś nie może być czarne i nie czarne) Nie ma pojęcia absolutnego niebytu: jest tylko skrót sądu, że coś nie istnieje, pojecie puste, pozbawione treści. Transcendentalna jedność bytu to jego wewnętrzna niepodzielność na byt i niebyt. Ma ona wiele postaci – jest jednością analogiczną. Im byt doskonalszy, tym doskonalsza jedność.
[edytuj] Odmiany jedności transcendentalnej:
- jedność bytu prostego (jedność absolutna),
- jedność bytu złożonego (jedność względna):
- jedność bytu substancjalnego (właściwa jedność transcendentalna),
- jedność bytu przypadłościowego (nie istnieje sama w sobie np. rocznik).
Jedność transcendentalna nie oznacza całkowitej niezmienności bytu.
[edytuj] Formy przeciwstawności:
- sprzeczność (białe i nie białe),
- przeciwieństwo (białe i czarne),
- przeciwstawność braku (widzący i ślepy).
Tylko przeciwstawność o charakterze sprzeczności oznacza całkowite zniszczenie bytowości.
[edytuj] Rodzaje sprzeczności:
- Całkowita negacja bytu rozumianego analogicznie - to zasada niesprzeczności, która stwierdza niebyt jako całkowite zaprzeczenie bytu.
- Negacja bytu partykularnego - szczegółowo określonego np. nie człowiek jest niebytem tylko w stosunku do człowieka.
- Negacja samego aktu, przez który, w danym aspekcie byt jest realizowany. Np. „ktoś jest niemądry” – nie mądrość jest tu zaprzeczeniem tylko mądrości: jest to niebyt tylko w danym aspekcie.
[edytuj] Jedność nietranscendentalna – jedność bytu jako określonego (określonej treści):
- Jedność myślna - przysługuje bytom będącym jedynie pomyślanymi treściami np. pojęcie „człowiek” posiada jedność, gdyż jako określona treść nie może nie mieć treści (być nie człowiekiem).
- Jedność rzeczywista - jest właściwością bytu, który jest już w pewien sposób określony:
- od strony formalnej np. jedność człowieka jako człowieka: człowiek jako określony byt nie może być nie człowiekiem o tych właśnie określonych właściwościach,
- od strony materialnej - jedność ilościowa (numeryczna): jestem jednym człowiekiem w ujęciu ilościowym
Jedność jako zasada liczb występuje tam, gdzie zachodzi jakieś powtarzanie się, a więc w bytach materialnych (można je mierzyć). Tak pojęta jedność jest zasadą miary, według której mierzymy długość, masę i czas. Mając do czynienia z jednością ilościową znajdujemy się na poziomie abstrakcji matematycznej. Nie jest to więc jedność transcendentalna ale kategorialna.
[edytuj] Różnice i ich rodzaje:
- różnica realna - zachodzi między poszczególnymi realnymi bytami lub ich cechami składowymi
- różnica myślna - zachodzi ze względu na sam sposób poznania jednego i tego samego bytu:
- czysto myślna - gdy przedmioty ani materialnie ani formalnie nie różnią się, a różnica płynie z samego myślowego ujęcia,
- wirtualna - zachodzi między dwoma formalnie różnymi aspektami tego samego przedmiotu
- większa - gdy przedmioty formalne, które zachodzą w tym samym materialnym przedmiocie mogą samodzielnie się realizować w innych przedmiotach (jedna dusza jest jednocześnie i rozumna i zmysłowa, zaś rozumność i zmysłowość mogą występować w innych bytach oddzielnie),
- mniejsza - gdy w tym samym bycie są różne przedmioty formalne, które zawsze występują razem (zachodzi między właściwościami transcendentalnymi, które zawsze występują razem).
