Ziemia Bertingen

Z Wikipedii

Ziemia Bertingen (Ziemia Bertung) – terytorium Galindii, które weszło w skład południowej Warmii. Po wojnach z Polakami oraz innymi plemionami Prusów i Jaćwingów w znacznym stopniu wyludnione. Ziemia Bertingen – należała do Galindii, stanowiła południowy kraniec późniejszego biskupstwa warmińskiego, na północy bezpośrednio stykała się z terytorium Gunlauken.

Zagłada Galindii nastąpiła po najeździe Polaków i Jaćwingów. Ci ostatni najechali Galindię dowiedziawszy się o spustoszeniu jej przez wojska polskie, zagarnęli ocalały dobytek, konie, bydło, zabili starców, biorąc do niewoli kobiety i dzieci. Wolni Galindowie stali się niewolnymi.

Po powstaniu państwa zakonnego, ponownie terytorium zostało wyludnione w wyniku wojen Litwy z zakonem krzyżackim.

Kolonizacja południowej Warmii nastąpiła w XIV wieku. W latach 1325-1330 kolonizowaniem i zasiedlaniem puszczańskich terenów Warmii kierował były komtur ragnecki Fryderyk von Liebenzell.

Wójt biskupi w pierwszym roku swej działalności założył w środku ostępów puszczańskich, w pobliżu jeziora Wadangis (Wadąg), umocniony przyczółek w postaci drewniano-ziemnej strażnicy obronnej, która nazwał Wartburg – czyli Góra Strażnicza (dzisiejsze Barczewko). Kontynuatorem akcji osadniczej był kolejny wójt warmiński (a równocześnie brat zakonny) Henryk von Luter. Na wzgórzu w roku 1334 w zakolu Łyny założył drewniano-ziemną strażnicę obronną o nawie Allenstein (Olsztyn). W roku kolejnym (1335), 8 km dalej w kierunku południowym nad jeziorem Bertings (Bartążek) – założył podobną strażnicę o nazwie Bertingen (dziś Bartążek). W kolejnych latach wydano przywileje dla 7 wsi służebnych.

Pod osłoną w/w dwóch strażnic przystąpiono do zakładania wsi czynszowych. Wójt biskupi Henryk von Luter założył w 1337 wieś i młyn Wadąg oraz wsie: Pistki, Brąswałd, Dywity, a w 1346 Jaroty. Jego następca Bruno von Luter w 1345 założył wsie: Warkały, Jonkowo, Bartąg i Tomaszkowo, z kolei w roku 1346 wieś Wołowno. Centralnym punktem zakładanych wsi była strażnica Olsztyn. Już na samym początku planowano tu rozwinąć miasto jako centrum administracyjne regionu.

W latach 1346/1347 nastąpił podział ziem na dwa komornictwa – biskupie komornictwo wartemborskie (barczewskie) i kapitulne komornictwo olsztyńskie.

23 maja 1348 w strażnicy obronnej w Bartążku wystawiono dokumenty lokacyjne dla czterech wsi: Linowo, Gągławki, Gronity, Cegłowo. Tegoż dnia wystawiono przywilej lenny na 8 łanów "położonych we wsi Bartążku, pod naszym zamkiem", a także pięć innych przywilejów dla podobnych dóbr służebnych w bliższej lub dalszej okolicy.

[edytuj] Bibliografia

• Praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego, Olsztyn 1353-2003, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn 2003, ISBN 83-87643-38-6