Zofiówka (powiat łucki)
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°34'12" N 25°21'0" E
Zofiówka (lub Sofijewka) nieistniejąca wieś (miasteczko), w powiecie łuckim, gminie Silno w woj. wołyńskim do 17 września 1939. Do roku 1918 w guberni wołyńskiej w Rosji. Wieś położona była w północnej części Wołynia, blisko granicy z Polesiem, ok. 10 km na wschód od Trościańca, 50 km na północny wschód od Łucka.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Wieś była lokowana przez władze carskie w roku 1835, jako kolonia rolnicza o charakterze małomiasteczkowym. W roku 1889 osada liczyła 1200 osób (235 rodzin), natomiast w roku 1897 liczba mieszkańców wzrosła do 1580 osób.
W okresie międzywojennym, do lata 1942, najliczniejszą grupę ludności stanowili Żydzi, którzy nazywali Zofiówkę - Trochimbrodem ukr. Трохимбрід. Ten niewielki sztetl zamieszkany był również przez niewielka społeczność polską. W okresie I wojny światowej przez tereny wsi przechodziła linia frontu, co zmusiło część jej mieszkańców do ucieczki przed nacierającymi wojskami austriackimi, które w sierpniu 1915 zajęły wioskę. W roku następnym Austriacy zbudowali w Zofiówce cmentarz żołnierski i kaplicę katolicką. Po wojnie w roku 1921 zbudowano na nowo duży drewniany kościół obsługujący szereg okolicznych miejscowości. W roku 1929 wieś liczyła ogółem 1549 mieszkańców. Obecnie wieś podobnie jak i kościół nie istnieje. 17 września 1939 wieś jak i cały region dostała się pod okupację ZSRR, a po czerwcu 1941 po okupację Niemiec hitlerowskich. W miejscu do 1942 znajdowała się szkoła powszechna 7 oddziałowa, której kierownikiem był Polak Franciszek Walas. W szkole do roku 1941 byli zatrudnieni głównie nauczyciele pochodzenia żydowskiego oraz polskiego i ukraińskiego, m.in. Żydówki Bejmel i Traukman. Do szkoły uczęszczała zarówno młodzież polska jak i ukraińska, żydowska i niemiecka.[1]
W sierpniu 1942 ukraińscy policjanci z Schutzmannschaftsbataillone zamordowali na miejscu ponad 5 tysięcy Żydów, a pozostawione po nich domy i majątek zniszczyli[2]. Kościół spaliło UPA 1 lipca 1943. Pod koniec lipca 1943 w Zofiówce nie mieszkał już nikt z dawnych jej mieszkańców. 30 sierpnia 1943 zgliszcza Zofiówki stały się miejscem wypadowym band UPA przed największym atakiem w sile 10 tys. banderowców na Przebraże[3].
[edytuj] Parafia Świętej Zofii i Matki Boskiej Dobrej Rady w Zofiówce
Parafia Świętej Zofii i Matki Boskiej Dobrej Rady w Zofiówce - parafia rzymskokatolicka diecezji łuckiej erygowana w roku 1921 w dekanacie kołkowskim. Do parafii należały wsie: Zofiówka, Bagna, Berezyna, Cegielnia, Chmielówka, Cukry, Czuczapy, Dermanka, Dobra, Domaszów, Dużylas, Dworzyszcze, Glinne, Gliniak, Grabinka, Hermanówka, Hynin, Horodyczyn, Horodyszcze, Huta Zofiówka, Ignatówka Silneńska, Ignatówka Trościańska, Jamskie, Jaromel, Jaromelskie Budki, Jeziorski Majdan, Józefin, Kłobuczyn, Koleso, Łąka, Łopateń, Łyczki, Lysa Góra, Majdan Marianówka, Myków, Nowa Ziemia, Ogniszcze, Ostrów, Paniów, Pasieka, Popowiny, Puszny Bór, Silno, Smolarnia, Trościaniec, Zaburie, Zacisze, Zagajnik, Żurawicze. W roku 1938 cała parafia liczyła 3890 wiernych. Kościół parafialny został spalony przez ukraińskich nacjonalistów w dniu 1 lipca 1943.
[edytuj] Bibliografia
- Henryk Cybulski. Czerwone noce ["O powstaniu i przetrwaniu organizacji samoobrony ludności polskiej we wsi Przebraże na Wołyniu w latach 1943-1944"]. Wyd. MON, Warszawa 1969 r., wyd. I. stron 377 (kolejne wydania: II, III, IV, V) Wołyń - Przebraże i okolice, pow. Łucki i Horochowski (Kisielin)
- Jonathan Safran Foer. Wszystko jest iluminacją. Wydawnictwo WAB. Warszawa 2003 (beletrystyka). Na kanwie powieści [4] powstał film Lieva Schreibera o tym samym tytule.
- Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Wydane przy pomocy finansowej Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2000, stron 1433, ilustrowana, źródła: Zofiówka, m-ko, gm. Silno, pow. Łuck. strony: 558, 618, 621, 629, 653, 1193. ISBN 83-87689-34-3.
Przypisy
- ↑ "Na terenie szkoły i poza jej terenem, panowała atmosfera jak najbardziej przyjazna. Nieznane nam były przejawy nacjonalizmu, ani jakiejkolwiek natury antagonizmy. Polski dom rodzinny i szkoła polska, wychowywała nas w duchu poszanowania i szacunku dla drugiego człowieka bez względu na na jego pochodzenie czy wyznanie. Kierownikiem tej szkoły był Polak o nazwiku Walas Franciszek. Pamiętam do dziś jego pedagogiczne podejście do uczniów o tak zróżnicowanej masie pod względem narodowości. Zginął biedak z rąk upowców." [w:] Dokument 33. Relacja Józefa Ostrowskiego. op.cit. Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945". str. 1193.
- ↑ Henryk Cybulski, Czerwone noce. Bellona 1990.
- ↑ "W odległości 10 km od Przebraża znajdowało się małe miasteczko Zofiówka, zamieszkane prawie wyłącznie przez Żydów. Do tego to miasteczka nocą przybyło z Łucka kilku esesmanów oraz jedenaście ciężarówek załadowanych ukraińskimi policjantami. O świcie otoczono miasteczko gęstym pierścieniem. Część oprawców udała się do miasta, skąd zaczęto wyprowadzać Żydów do lasu. Tu musieli się rozbierać i kłaść twarzą do ziemi w uprzednio przygotowanych rowach. Schutzmani szli wzdłuż rowu i strzelali w tył głowy zabijając swoje ofiary. Nadchodziła następna grupa i w rowie przybywała następna warstwa ciał. Kiedy rów wypełnił się po brzegi zasypywano go cienką warstwą ziemi i przechodzono do następnego. Wieczorem miasteczko opustoszało - zginęło przeszło pięć tysięcy osób. Jeszcze nie umilkły strzały w Zofiówce, gdy policja ukraińska przystąpiła do aresztowania Polaków, podejrzanych o przechowywanie Żydów - lub jak wówczas mówiono - o kontakty z bandytami żydowskimi. Henryk Cybulski, Czerwone noce (1990).
- ↑ Młody Amerykanin ze starą fotografią w ręku przybywa na Ukrainę w poszukiwaniu kobiety, która w czasie wojny ukrywała jego żydowskiego dziadka. Wraz z napotkanym miejscowym wyjątkowo niekompetentnym tłumaczem starszego pokolenia, którego nawiedzają co chwilę wojenne wspomnienia przemierza zaniedbaną okolicę dawnego Trachimbrodu.
