Cykl koniunkturalny
Z Wikipedii
Cykl koniunkturalny – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Cykle zaczęły się pojawiać najpierw w krajach o najbardziej rozwiniętym systemie kapitalistycznym. Z tego powodu to w Anglii cykle koniunkturalne pojawiły się wcześniej niż w USA. W USA wczesne okresy prosperity i depresji związane były głównie z sytuacją w rolnictwie. Istnieją również dowody na to, że znane nam cykle wystąpiły dopiero w okresie silnego i charakterystycznego wzrostu uprzemysłowienia, który nastąpił po Wojnie Domowej.
[edytuj] Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego
- Faza ożywienia
- rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
- maleje: bezrobocie
- Faza szczytu
- koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie
- Faza kryzysu
- rośnie: bezrobocie
- maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
- Dno
- koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie
W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (Expansion) i recesję (Contraction).
[edytuj] Podział cykli koniunkturalnych
- Krótkie, (cykle Kitchina), trwające 2-4 lata, związane ze zmianami zapasów, cen hurtowych, jak również z rozliczaniem operacji bankowych
- Średnie,
- Cykle Juglara, trwające 8-10 lat, związane ze zmianami wydatków inwestycyjnych, Produktu Narodowego Brutto, inflacją i bezrobociem
- Cykle Kuznetsa, trwające od 15-23lat, związane z akumulacją czynników wytwórczych w długim okresie (inwestycje, budownictwo, migracje)
- Długie, (cykle Kondratiewa), trwające 40-60 lat, związane z odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania się (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery, internet)
[edytuj] Cykle sezonowe
Co ciekawe, najbardziej trwałe i regularne wahania aktywności gospodarczej stanowią tak zwane cykle sezonowe, związane ze zmianami pór roku. Zmiany wielkości produktu w rolnictwie, przemyśle, budownictwie i turystyce mają niewątpliwie charakter sezonowy. Zmiany sezonowe zazwyczaj dominują nad wahaniami cyklicznymi koniunktury, podobnie zresztą jak zmiany produktu związane z dniami wolnymi od pracy, letnią i zimową pogodą, jak i okresem zbiorów.
W dobie gospodarki światowej wahania koniunkturalne dotyczą wszystkich nieizolowanych gospodarek, jednakże często nie odbijają się w równym stopniu na wszystkich dziedzinach gospodarki; co więcej, nawet w trakcie głębokiej depresji (ogólnej recesji gospodarczej) może się zdarzyć, że pewna branża gospodarki w danym kraju prosperuje nadzwyczajnie dobrze.
[edytuj] Porównanie cykli występujących w KWR, do cykli gospodarek będących w okresie transformacji
Współczesne cykle koniunkturalne występujące w krajach wysoko rozwiniętych mają często własności różne w stosunku do właściwości cykli w gospodarkach, w których występują głębokie przemiany systemowe.
Z badań empirycznych a także dowodów teoretycznych wynikają następujące cechy cykli w krajach wysoko rozwiniętych:
- nastąpiło wyraźne skrócenie współczesnych cykli koniunkturalnych, których długość zawiera się w przedziale 5,5 – 9,0 lat
- długość faz cykli jest zróżnicowana, tj. faza dużej dynamiki wzrostu jest nieco dłuższa (3-5 lat) niż faza małej dynamiki wzrostu (2,5-4 lat)
- amplituda cykli jest niewielka i dodatnia
- intensywność cykli jest stosunkowo mała, przy czym jest ona większa w sytuacji, gdy cykle są wyodrębnione w szeregach produkcji sprzedanej przemysłu, a nie w danych PKB.
Cykle koniunkturalne zaobserwowane w gospodarkach, w których dokonują się procesy transformacji maja nierzadko inne cechy morfologiczne od cech charakterystycznych dla krajów wysoko rozwiniętych. Ich najważniejsze właściwości to:
- długość tych cykli jest stosunkowo mała, wynosi 3 – 6,5 roku.
- długość faz wzrostowych jest nieznacznie większa (2,5 – 3,5 roku) niż faz spadkowych (1 – 2 lat), ale stosunkowo często zdarza się, że fazy spadkowe są dłuższe od faz wzrostowych
- amplitudy cykli są stosunkowo wyraźne i w większości dodatnie, tj. amplituda fazy wysokiej aktywności jest wyższa aniżeli fazy niskiej aktywności; czasem można jednak spotkać cykle o ujemnych amplitudach
- intensywność cykli w systemach okresu transformacji jest stosunkowo duża i wyższa aniżeli w krajach wysoko rozwiniętych.
Cykle koniunkturalne występujące w krajach wysoko rozwiniętych są w wysokim stopniu zsynchronizowane. Efekt ten dotyczy zwłaszcza tych krajów, które należą do ugrupowania integracyjnego. Stopień synchronizacji cykli jest mniejszy jeżeli dany kraj nie uczestniczy w procesach integracji gospodarczej. Synchronizacja występuje też w mniejszym stopniu w krajach, które niedawno podjęły procesy przebudowy systemowej i dostosowywania się do warunków integracji.
W KWR cechy oscylacji koniunkturalnych są w małym stopniu determinowane przez procesy wzrostu cen, a ich rola jest wyższa w gospodarkach okresu przebudowy. Najczęściej rola zjawisk inflacyjnych polega na zmianie długości cykli oraz ich poszczególnych faz, zwiększeniu amplitudy oraz intensywności oscylacji.
Na podstawie empirii stwierdzono także, że wskaźniki produkcji sprzedanej przemysłu są zdecydowanie bardziej wrażliwe na zmiany koniunkturalne niż szeregi PKB. Oznacza to, że wśród danych produkcji sprzedanej przemysłu w badanym okresie można wyróżnić większą liczbę faz i cykli, występuje ich większa amplituda, a same fluktuacje są bardziej intensywne.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Michael Burda, Charles Wyplosz: Makroekonomia- podręcznik europejski PWN Warszawa 2000
- Leszek Kupiec: Rozwój społeczno-gospodarczy. 1995, ISBN 83-86423-31-5.
- Ryszard Barczak: Nowe oblicza cyklu koniunkturalnego PWE Warszawa 2006
- James Arthur Estey: Cykle koniunkturalne
