Wikipedia:O Wikipedii
Z Wikipedii
Zobacz też encyklopedyczny artykuł o Wikipedii
Wikipedia (http://www.wikipedia.org) to wielojęzyczny projekt internetowej encyklopedii open content. Słowo Wikipedia to połączenie wyrazów wiki i encyklopedia. Od czasu swojego powstania, tj. 15 stycznia 2001 r., Wikipedia rozrosła się do rozmiarów największej encyklopedii dostępnej w Internecie. W 2006 została nazwana przez tygodnik Time kosmicznym kompendium wiedzy (cosmic compendium of knowledge)[1]. Oglądają państwo stronę będącą częścią polskiej Wikipedii (http://pl.wikipedia.org), jednej z kilkuset autonomicznych wersji językowych Wikipedii. Wszystkie Wikipedie są pod nadzorem Wikimedia Foundation oraz są koordynowane przez projekt Meta-Wiki, mają także wspólny zestaw fundamentalnych i niepodlegających negocjacji zasad Wikipedii zwanych "Pięcioma filarami". Ze względu na swoją autonomię różne edycje językowe Wikipedii w wielu kwestiach mogą się od siebie znacznie różnić.
Spis treści |
Ogólnie o Wikipedii
Zawartość Wikipedii jest wolna, co oznacza nie tylko, że jest bezpłatna, lecz także, że jej treść może być dowolnie kopiowana i modyfikowana przez każdego. Wikipedia jest wiki, co oznacza, że każdy, kto ma dostęp do internetu, może ją edytować, dodając do niej nowe treści lub korygując błędy w starych poprzez proste kliknięcie na zakładkę "edytuj" i pisanie w sposób przypominający działanie prostego edytora tekstu. Teoretycznie z punktu widzenia budowania wiarygodnej encyklopedii dopuszczenie każdego do modyfikowania zawartości Wikipedii brzmi fatalnie, jednak w praktyce ze względu na znaczną przewagę osób edytujących w dobrej wierze nad osobami edytującymi w złej wierze, koncepcja otwartości Wikipedii sprawdza się. Wyjątkiem od zasady otwartości są tylko nieliczne hasła, które są zablokowane, takie jak np. Strona Główna, gdyż są one częstym celem aktów wandalizmu.
Jakkolwiek poszczególne wersje językowe Wikipedii technicznie sprawiają wrażenie oddzielnych projektów, jest to w istocie jeden wielki, wielojęzyczny projekt, którego celem jest tworzenie największej encyklopedii we wszelkich możliwych językach. Poszczególne wersje językowe Wikipedii są tworzone przez różne grupy użytkowników i dlatego nie są one prostym tłumaczeniem jej wersji anglojęzycznej. Z drugiej jednak strony nie ma żadnych przeszkód, aby tłumaczyć wybrane artykuły z jednej wersji językowej na drugą, gdyż Wikipedia jest jednym projektem w wielu językach, funkcjonującym w oparciu o jedną licencję. Aby ułatwić nawigację między różnymi wersjami językowymi poszczególnych artykułów, istnieją specjalne linki interwiki.
Informacja dla czytelników
Zawartość Wikipedii nie jest kontrolowana przez ściśle określoną radę redakcyjną, lecz jest tworzona przez dynamicznie i spontanicznie rozwijającą się społeczność edytorów, do której każdy może w każdej chwili dołączyć, pod warunkiem, że akceptuje podstawowe zasady jej funkcjonowania. Społeczność ta w dużym stopniu sama ustala poprzez dyskusje i głosowania, w którym kierunku podąża to przedsięwzięcie. Brak rady redakcyjnej nie oznacza jednak, że treść artykułów nie jest przez nikogo weryfikowana. Proces recenzowania, znany z papierowych wydawnictw, jest w Wikipedii zastąpiony mechanizmem ciągłego wzajemnego poprawiania błędów przez wszystkich uczestników projektów.
Ze względu na to, że Wikipedia znajduje się w permanentnym procesie tworzenia, w którym może wziąć udział każdy, kto chce, jeśli tylko akceptuje podstawowe zasady jego funkcjonowania, różni się ona znacząco od typowych encyklopedii wydawanych na papierze. Z tego względu należy korzystać z niej z pewną ostrożnością. Przy tym trybie tworzenia nie można zagwarantować, że nie zawiera ona błędów. Niemniej mechanizm wzajemnej kontroli jednych edytorów przez drugich powoduje, że z czasem artykuły zwykle stają się coraz lepsze. Stąd na ogół można mieć większe zaufanie do artykułów, które powstały dość dawno temu i były od tego czasu wielokrotnie edytowane. Jednak nawet w przypadku tego rodzaju artykułów istnieje ryzyko, że ktoś dodał do nich ostatnio fałszywe informacje lub że stały się one ofiarą wandalizmu. Jeżeli znalezione w Wikipedii informacje chcesz wykorzystywać np. w pracy, nauce lub innym funkcjonalnym celu, powinieneś zweryfikować je w innych źródłach, uważanych za wiarygodne. Tylko w ten sposób możesz ustrzec się wprowadzenia w błąd przez osoby, które mogły wolną encyklopedię potraktować jako platformę do uprawiania mistyfikacji. Najlepiej prześledź historię edycji artykułu i sprawdź, kto umieścił interesujące Cię informacje, wymaga to jednak pewnej pracy. Historia identyfikuje autorów zmian przez adres IP (wtedy jest to autor anonimowy) albo przez nazwę konta zarejestrowanego użytkownika, co jednak nie zawsze oznacza brak anonimowości. Aby to rozstrzygnąć, sprawdź na stronie danego konta, czy jest możliwe ustalenie elementarnych danych jego właściciela, i zweryfikuj ich związek z Wikipedią w innych miejscach, np. w Internecie. Mając takie informacje, będzie można pewniej oceniać wiarygodność autora, gdyż, choć nie jest to prawda absolutna, z praktyki wikipedystycznej wiadomo, że autorzy znani z prawdziwego imienia i nazwiska są rzetelniejsi niż anonimowi lub półanonimowi.
Z drugiej jednak strony Wikipedia w porównaniu z tradycyjnymi encyklopediami znacznie szybciej reaguje na zachodzące w świecie zmiany. Dzięki możliwości szybkiego edytowania można w niej modyfikować artykuły dotyczące bieżących wydarzeń w chwilę po ich wystąpieniu. Ponadto dzięki temu, że nowe artykuły są pisane spontanicznie przez osoby zainteresowane ich tematyką, w Wikipedii można często znaleźć opisy zagadnień, które są całkowicie pomijane przez tradycyjne encyklopedie. Dlatego opracowane w Wikipedii hasła mogą bardziej przypominać artykuły na dany temat niż podawać suche dane.
Teksty pomocne przy eksplorowaniu Wikipedii można znaleźć na stronie Wikipedia:Wstęp/3.
Zasady współtworzenia
We wszystkich projektach Fundacji Wikimedia obowiązuje zasada śmiało edytuj, co oznacza, że nie trzeba nikogo pytać się o zgodę na dokonywanie zmian w wybranych przez siebie artykułach. Oprogramowanie MediaWiki, na którym oparta jest Wikipedia, zostało napisane w ten sposób, aby można było bez trudu odzyskać wcześniejsze wersje artykułów, dzięki czemu nie ma obawy, że w wyniku błędnej edycji popsuje się coś na trwałe. Należy jednak pamiętać, że inni również mają prawo do edytowania Wikipedii. Gdy pojawi się konflikt, należy się czasowo wstrzymać z edytowaniem i przedyskutować sprawę na odpowiedniej podstronie dyskusyjnej.
Prawo do śmiałego edytowania nie oznacza, że można w Wikipedii napisać wszystko, co się chce. W szczególności Wikipedia nie jest miejscem do umieszczenia własnej twórczości artystycznej, autopromowania się i tworzenia zbioru linków do innych stron WWW (patrz: Wikipedia:Czym Wikipedia nie jest). W Wikipedii akceptowane są artykuły na wszelkie możliwe tematy encyklopedyczne, jednak pod warunkiem, że spełniają one nasze normy zapisane na stronach Wikipedia:Zasady i Wikipedia:Zalecenia edycyjne. Szczególnie ważne są trzy zasady decydujące o treści artykułów: neutralny punkt widzenia, weryfikowalność i zakaz umieszczania rezultatów własnej twórczości i badań.
Jeśli chcesz dołączyć do wspólnoty edytorów Wikipedii, zapoznaj się ze wstępem oraz tekstami zawartymi w pomocy.
Podstawowe informacje prawne
Słowo Wikipedia i logo Wikipedii widniejące w jej lewym, górnym rogu są zarejestrowanym znakiem towarowym Wikimedia Foundation, która uruchomiła oprócz Wikipedii kilkanaście projektów siostrzanych opartych na technologii wiki.
- Treść Wikipedii jest udostępniana w oparciu o licencję GNU Free Documentation License. Udziela się zezwolenia do kopiowania, rozpowszechniania lub modyfikacji treści artykułów Wikipedii zgodnie z zasadami Licencji GNU Wolnej Dokumentacji w wersji 1.2 lub dowolnej późniejszej opublikowanej przez Free Software Foundation; nie zawiera Sekcji Niezmiennych, bez Tekstu na Przedniej Okładce i bez Tekstu na Tylnej Okładce.
Większość pozostałych projektów Wikimedia Foundation również funkcjonuje w oparciu o licencję GNU Free Documentation License, dzięki czemu można swobodnie przenosić między nimi treść.
Wikipedia zawiera również materiały tekstowe, dźwiękowe, graficzne i inne, które są objęte innymi licencjami niż GNU FDL (np. Creative Commons), prawa autorskie do nich wygasły lub ich się zrzeczono. W takich przypadkach jest to wyraźnie zaznaczone, najczęściej w postaci jednego z szablonów wymienionych na stronie Wikipedia:Opisy licencji grafiki.
Jeśli chcesz się dowiedzieć, jak legalnie można wykorzystywać materiały z Wikipedii poza nią (np. na swojej prywatnej stronie WWW), przeczytaj poradnik: Pomoc:Kopiowanie z Wikipedii.
- Wikipedia nie udziela żadnych gwarancji, zapewnień ani obietnic dotyczących poprawności publikowanych treści. Nie udziela też żadnych innych gwarancji, zarówno jednoznacznych, jak i dorozumianych.
- Pamiętaj, że używasz Wikipedii na własną odpowiedzialność!
W szczególności nie należy Wikipedii traktować jako źródła jakichkolwiek porad, mogących mieć istotny wpływ na czyjeś życie, zdrowie lub sytuację prawną. Wikipedia nie udziela porad prawnych, medycznych ani żadnych innych.
Patrz też: Wikipedia:Zrzeczenie się odpowiedzialności i Wikipedia:Prawa autorskie
Więcej informacji o Wikipedii
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o Wikipedii, zajrzyj na stronę z zestawieniami statystycznymi.
Możesz też zajrzeć na strony promocji Wikipedii, by dowiedzieć się, jakie kroki podejmuje społeczność wikipedystów, aby ją propagować.
