Dassault Mirage IV

Z Wikipedii

Mirage IV to francuski odrzutowy naddźwiękowy bombowiec i samolot rozpoznawczy firmy Dassault.

Prace nad naddźwiękowym bombowcem, zdolnym do przenoszenia broni atomowej, rozpoczęły się we Francji w 1956 r. Jednocześnie prowadzono prace nad francuską bombą atomową, którą po raz pierwszy przetestowano 13 lutego 1960. Działania te były wyrazem ambicji prezydenta Francji gen. de Gaulle'a uczynienia z Francji niezależnego mocarstwa. Pierwszy prototyp nowego samolotu, Mirage IV-01, oblatany 17 czerwca 1959, był w zasadzie powiększonym rozwinięciem myśliwca Mirage III, zachowując jego charakterystyczny układ delta. Miał on jednak niewystarczający zasięg, więc opracowano następny, znacznie powiększony projekt Mirage IVB. Został on z kolei uznany za zbyt drogi i zaawansowany technicznie, więc opracowano wariant "pośredni", oznaczony Mirage IVA. Jego prototyp Mirage IVA-02 oblatano 12 października 1961, następnie zbudowano jeszcze dwa prototypy, po czym samolot zaakceptowano do produkcji. Pierwszy seryjny samolot oblatano w grudniu 1963. Zbudowano serię 62 samolotów Mirage IVA, które weszły do służby w latach 1964-1968.

Samoloty Mirage IVA, wchodząc do służby w lutym 1964, razem z pierwszą francuską lotniczą bombą atomową AN 11, rozpoczęły istnienie francuskiego lotnictwa strategicznego (Forces Aériennes Stratégiques). W samoloty te wyposażono pierwsze dwie nowo utworzone eskadry lotnictwa strategicznego: EB 1/91 Gascogne i EB 2/91 Bretagne, wchodzące w skład 91 pułku (EB 91), następnie utworzono z tych samolotów dalsze 7 eskadr w składzie pułków EB 93 i EB 94. Utworzenie własnych sił odstraszania nuklearnego było istotnym czynnikiem, pozwalającym Francji na opuszczenie struktur wojskowych NATO w 1966 i odgrywanie roli w pełni niezależnego mocarstwa.

Podstawowym potencjalnym celem floty Mirage IVA były duże miasta i bazy wojskowe ZSRR. Z tankowaniem w powietrzu samolot mógł zaatakować np. Moskwę, Murmańsk lub miasta Ukrainy, operując z francuskich baz. W tym celu zakupiono w USA 12 powietrznych tankowców KC-135 (w wariancie oznaczonym C-135F). Podstawowy profil lotu to dolot i atak na wysokim pułapie z dużą prędkością (High-High-High). Po tankowaniu w powietrzu i zrzucie dodatkowych zbiorników paliwa, na kilkaset kilometrów przed celem samolot zwiększał prędkość z 0,9 Ma do naddźwiękowej 1,85 Ma i pułap do 17 km. Mógł atakować w ten sposób cele w promieniu 3500 km. Pod koniec lat 60., gdy znacznie wzrosło zagrożenie ze strony obrony przeciwlotniczej dla samolotów latających na dużych wysokościach, zmodyfikowano samoloty Mirage IVA w celu latania na małych wysokościach. Przy profilu High-Low-High (dolot i powrót na dużej wysokości, atak na małej) samolot mógł atakować cele na głębokość 2700 km, a lecąc cały czas na małej wysokości (Low-Low-Low), bez tankowania w powietrzu, na głębokość 830 km. W obu tych profilach samolot dolatywał do celu z prędkością okołodźwiękową 1100 km/h. W czasie służby, samoloty otrzymały modyfikowane stale środki walki radioelektronicznej (głównie wyrzutnie celów pozornych i urządzenia zakłócające pracę radarów). Część samolotów została przystosowana także do przenoszenia zasobnika rozpoznania fotograficznego CT 52.

Wobec stałego wzrostu zagrożenia ze strony rakiet przeciwlotniczych, także w stosunku do samolotów lecących na małej wysokości, nuklearne bomby lotnicze stały się mało skutecznym zagrożeniem. W odpowiedzi na nowe potrzeby, we Francji opracowano pocisk rakietowy średniego zasięgu powietrze-ziemia ASMP. Miał on zasięg odpalenia od 30 do 400 km i mógł mieć głowicę konwencjonalną lub atomową o mocy od 100 do 300 kT. Jako jego główny nosiciel przewidziano myśliwiec wielozadaniowy Mirage 2000N, lecz zanim wszedł on do służby, postanowiono dostosować do przenoszenia ASMP samoloty Mirage IV. Począwszy od 1985, 19 samolotów Mirage IVA zostało zmodyfikowanych do przenoszenia nowego pocisku. Przebudowane samoloty otrzymały nowe oznaczenie Mirage IVP (od: Pénétration). Zmiany obejmowały głównie awionikę – systemy nawigacyjne i celownicze oraz montaż zewnętrznego podwieszenia podkadłubowego do przenoszenia pocisku ASMP lub kontenera rozpoznawczego CT 52. Samoloty Mirage IVP weszły do służby w 1986 w jedynie dwóch eskadrach EB 1/91 i EB 2/91 (po 6 bombowców). Pozostałe dwie eskadry z Mirage IVA zostały rozwiązane do 1988 r., a samoloty wersji IVA wycofano.

W 1996 rozwiązano eskadrę EB 2/91, a EB 1/91 przekształcono na eskadrę rozpoznania strategicznego ERS 1/91 Gascogne. Był to koniec służby Mirage IV jako bombowców strategicznych, w której roli zostały zastąpione przez Mirage 2000N. Pozostające na wyposażeniu ERS 1/91 samoloty Mirage IVP (5 sztuk) zmieniły przeznaczenie na samoloty jedynie rozpoznawcze. W tej roli używane były nad Bośnią i Hercegowiną oraz do misji rozpoznawczych w Afryce.

[edytuj] Opis techniczny

Metalowy dolnopłat ze skrzydłami w układzie delta (trójkątnymi) o kącie skosu krawędzi natarcia 60°, bez osobnego usterzenia poziomego. Skrzydła wyposażone są w osobne lotki i ster wysokości. Konstrukcja kadłuba półskorupowa. Dwa silniki turboodrzutowe SNECMA ATAR 9K13 o ciągu bez dopalania 4700 kg, z dopalaniem 6700 kg, zamontowane obok siebie w tylnej części kadłuba, z wlotami powietrza po bokach kadłuba, za kabiną załogi. Załoga dwuosobowa: pilot i nawigator w kabinie w układzie tandem, wyposażona w fotele katapultowe. W nosie samolotu sonda do pobierania paliwa. Podwozie trójpodporowe, goleń przednia dwukołowa, golenie główne z wózkami czterokołowymi chowane do skrzydeł i kadłuba, spadochron hamujący.

Uzbrojenie stanowiła jedna bomba atomowa pod kadłubem, częściowo zagłębiona w kadłub. Stosowano bomby początkowo AN 11 (60-70 kT), następnie AN 21 (60 kT) lub AN 22. W wersji Mirage IVP – uzbrojenie stanowił jeden pocisk rakietowy ASMP pod kadłubem. Samolot nie posiadał stałego uzbrojenia.

Mirage IVA jest wyposażony w radar dopplerowski i radar panoramiczny Thomson-CSF DRAA 8A, wchodzące w skład systemu nawigacji i umieszczone pod kadłubem, w lekko wypukłej osłonie. W Mirage IVP zastąpiono je przez nowy radar Thomson-CSF ARCANA. Oprócz tego, samolot posiada rozbudowane urządzenia walki radioelektronicznej. Pod skrzydłami znajdują się węzły podwieszeń dwóch dodatkowych zbiorników paliwa po 2500 l oraz zasobników walki radioelektronicznej.

[edytuj] Dane lotno-taktyczne

• wymiary:
  • długość: 23,35 m (bez sondy)
  • rozpiętość: 11,84 m
  • wysokość: 5,45 m
  • powierzchnia skrzydeł: 78 m²
• masy:
  • masa własna: 14 206 kg
  • masa normalna startowa: 31 600 kg
  • masa maksymalna: 33 000 kg
  • obciążenie powierzchni skrzydeł: 429 kg/m²
• prędkość maksymalna: 2,2 Ma
• prędkość przelotowa: ok. 820-900 km/h
• pułap: 20000 m
• zasięg: 4000 km
• promień działania: do 3700 km z tankowaniem w powietrzu