Departament (Francja)
Z Wikipedii
Departament (fr. département) – jednostka podziału administracyjnego Francji, którego odpowiednikiem mógłby być powiat w Polsce, aczkolwiek rola departamentu w systemie administracyjnym jest o wiele bardziej znacząca. Na czele administracji departamentu stoi prefekt, reprezentant władzy centralnej, oraz rada generalna (conseil général). Departamenty dzielą się na mniejsze okręgi arrondissement, na czele których stoją podprefekci. W latach 70. departamenty zostały połączone w większe zgrupowania - regiony - które obejmują od 2 do 8 departamentów.
Podział na departamenty został wprowadzony we Francji na wniosek Emmanuela Sieyèsa dekretem z 14 grudnia 1789 r. na miejsce dotychczasowych prowincji. Działanie to było wyrazem chęci zniszczenia struktur państwowych poprzedniego ustroju. Mimo to niektóre granice departamentalne biegną w tych samych miejscach, co dawne granice prowincji.
Departamenty były wydzielone w sposób sztuczny, tak, aby były mniej więcej równe pod względem powierzchni i zaludnienia. Ponadto założeniem podziału było, by z każdego miejsca departamentu można było dostać się do jego stolicy w ciągu jednego dnia jazdy koniem.
Początkowo było ich 83, ale w wyniku zmian granic, przyłączenia kilku terytoriów, liczba departamentów wzrastała. W okresie największych podbojów francuskich na kontynencie europejskim wyróżniano 140 departamentów. Za restauracji było ich już tylko 86, po wojnach włoskich - 89, a po wojnie francusko-pruskiej 1870-1871 - 86. W XX wieku podzielono gęsto zaludnione departamenty regionu paryskiego. Pewne zmiany zaszły także na Korsyce. Obecnie we Francji metropolitarnej wydzielonych jest 96 departamentów. Ponadto istnieją 4 departamenty zamorskie.
Powierzchnia departamentów waha się między 4 a 8 tys. km². Jedynie w aglomeracji paryskiej są one mniejsze - najmniejszy departament o powierzchni 105 km 2 obejmuje miasto Paryż. Przy czym jest to 2. pod względem liczby ludności departament po departamencie Nord. Liczba ludności tej jednostki waha się od 100 tys. do 2,5 mln mieszkańców.
Nazwy departamentów wywodzą się od cech geograficznych regionu - najczęściej są to nazwy rzek, które przez niego przepływają (Loire, Gironde, Dordogne), nazwy pasm górskich (Vosges, Jura, Alpes-Maritimes) lub nazwy szczytów (Puy-de-Dôme). Niekiedy zawarte są także określenia położenia np. haut ('górny'), bas ('dolny'), maritime ('nadmorski'). Nazwy te celowo nie nawiązują do nazw krain historycznych, tak by nie nawiązywały do nazw sprzed rewolucji.
Ponadto każdy departament oznaczony jest dwucyfrowym numerem, zgodnie z ich kolejnością alfabetyczną (określniki położenia nie były brane pod uwagę). Wyjątkiem są departamenty regionu Île-de-France, które powstały w roku 1964, o numerach od 91 do 95, oraz departament Territoire-de-Belfort - nr 90. Także dwóm departamentom na Korsyce, które powstały w 1975 po podziale departamentu Corse (nr 20), nadano nowe numery: 2A (Corse-du-Sud) i 2B (Haute-Corse). Numery departamentów pojawiają się także w kodzie pocztowym (pierwsze dwie cyfry, np. 42100 Saint-Étienne - departament nr 42 Loire) oraz na tablicach rejestracyjnych (ostatnie dwie cyfry).
