Hunowie

Z Wikipedii

Hunowie – jeden ze starożytnych ludów Wielkiego Stepu. Był to koczowniczy lud wywodzący się ze wschodnich terenów Azji Środkowej. W IV w. pojawili się we Wschodniej Europie, gdzie w V w. utworzyli krótkotrwałe imperium i przyczynili się do upadku Rzymu. Hunowie charakteryzowali się doskonałym opanowaniem jazdy konnej, podobnie zresztą jak inni mieszkańcy stepów.Hunowie nie pozostawili po sobie źródeł pisanych.

Spis treści 1 Pochodzenie 2 Historia 3 Opis 4 Zobacz też 5 Przypisy

[edytuj] Pochodzenie

Hunowie są na ogół uznawani za potomków Xiongnu, ludu żyjącego w starożytności na stepowym pograniczu Chin. Zakłada się, że część Xiongnu pod militarnym naciskiem chińskiego cesarstwa Han wyemigrowała w I w. na zachód. Jako pierwszy identyfikacji Hunów z Xiongnu dokonał w XVII w. francuski orientalista Joseph de Guignes. Za tą tezą przemawia zbieżność nazw tych ludów (Xiongnu w mandaryńskim czytane jest dzisiaj (w przybliżeniu) "śiung-nu", jednak nagłosowe "x" [ś] rozwinęło się z dawnego [h] i wymowa pierwszego członu nazwy jako [hiung], [hung] jest do dziś często spotykana w różnych językach chińskich), zaświadczony w źródłach mongoloidalny wygląd Hunów, posługiwanie się przez nich łukiem refleksyjnym i podobieństwo zwyczajów grzebalnych. Jednak z braku bezpośrednich przekazów pozostaje ona domysłem i nie można wykluczyć, że był to inny lud ze wschodniej części Wielkiego Stepu, a zbieżność nazw jest przypadkowa, ewentualnie nazwa Hunów została zapożyczona od potężniejszych sąsiadów.

Należy przy tym zaznaczyć, że ludy stepowe często stanowiły konfederację plemion i nie można wykluczyć, że wśród właściwej konfederacji Hunów (z pominięciem ludów podporządkowanych i sprzymierzonych) były także plemiona innego niż dalekowschodnie pochodzenia.

Na podstawie analizy pojedynczych zanotowanych słów używanych przez Hunów uważa się, że prawdopodobnie ich język był spokrewniony z językiem czuwaskim.^[1] Pewne słowa: strawa "uczta" i medos "miód", wydają się jednak słowiańskiego pochodzenia.^[2]

[edytuj] Historia

Hunowie pojawili się w Europie w IV w. najpierw na terenach na północ od Morza Czarnego (dzisiejsza Ukraina), gdzie po podporządkowaniu sobie Alanów podbili w 375 r. Ostrogotów i zepchnęli plemiona germańskie na zachód, zmieniając całkowicie układ sił w Europie i zapoczątkowując wędrówkę ludów.

W V w. Hunowie zjednoczyli pod swoim przywództwem ludy Europy Środkowo-Wschodniej (wśród plemion, które wchodziły w skład imperium Hunów wymieniani są irańscy Alanowie i Sarmaci, germańscy Gepidowie, Rugiowie, Skirowie i plemiona Gotów), a ich państwo osiągnęło największą potęgę za panowania Attyli. Hunowie osiągnęli w tym czasie dyplomatyczną i militarną przewagę nad Bizancjum i Rzymem, co zawdzięczali rozwiniętej technice walki konnej i systemowi opłacania lojalności podległych plemion łupami pochodzącymi z plądrowania bogatych rzymskich miast na południu.

W roku 451 Hunowie zostali pokonani przez rzymskiego wodza Aecjusza na Polach Katalaunijskich. Wkrótce po śmierci Attyli w roku 453 państwo Hunów rozpadło się, w wyniku klęski zadanej im w bitwie nad rzeką Nedao w Panonii przez Gepidów pod wodzą Ardaryka w roku 454. Hunowie zostali wyparci na stepy czarnomorskie, a następnie zostali rozbici przez Awarów. Resztki Hunów (Kutrigurzy i Utigurzy) zjednoczyły się z Bułgarami.

Rozbicie Hunów umożliwiło Słowianom przesunięcie się na południe nad Dunaj, w bezpośrednie sąsiedztwo Cesarstwa Bizantyjskiego.

[edytuj] Opis

Wygląd, obyczaje i taktykę Hunów znamy dzięki rzymskim kronikarzom, którzy postrzegali ten lud stereotypowo, jako barbarzyński. Jeden z opisów Hunów dał Ammianus Marcellinus^[3]:

"Maleńkim chłopcom nacina się u Hunów policzki żelazem, i to głęboko, aby blizny powstrzymywały wykłuwanie się zarostu. Tak więc starzeją się bez brody, podobni eunuchom. Budowy są krępej i silnej, karki mają grube; przeraźliwie brzydcy i koślawi przypominają bestie dwunogie albo owe z gruba ciosane słupy o ludzkich obliczach przy poręczach mostów. Nie potrzebują ani ognia, ani też przypraw do jedzenia. Żywią się bowiem korzeniami roślin dziko rosnących i półsurowym mięsem jakiegokolwiek zwierzęcia; podkładają kawałki pomiędzy uda swoje a grzbiet konia i tak je nieco ogrzewają^[4]. Nigdy nie wychodzą do krytych domostw, unikając ich niby grobowców. Toteż nie znajdzie się u nich nawet namiot zwieńczony choćby poszyciem trzciny. Krążą tu i tam po górach i lasach, przyzwyczajeni już od kolebki do znoszenia głodu i pragnienia. Ale i na obczyźnie nie wejdą do domu, chyba że przymusi ich do tego ostateczna konieczność; uważają bowiem, że dach nie daje bezpieczeństwa. Odzież ich to szmaty lniane albo zszyte ze skórek myszy leśnych; a nie mają innej sukni na użytek domowy, innej zaś wyjściowej. Gdy raz włożą na szyję koszulę barwy szarej, nie wcześniej ją zdejmą lub zmienią, póki sama się nie rozpadnie na kawałki od brudu. Głowy przykrywają okrągłymi czapami, mocno owłosione nogi skórami koźlimi, a buty ich, nie obrobione na żadnym kopycie, nie pozwalają im stąpać swobodnie. Dlatego też niezbyt się nadają do walki pieszej; są rzeczywiście przytwierdzeni do swych koni, wytrzymałych wprawdzie, lecz szpetnych. Siadują na nich niekiedy po kobiecemu i tak załatwiają wszelkie sprawy codzienne. Spędzają na koniu dni i noce; kupują i sprzedają, jedzą i piją, a pochyleni nad karkiem zwierzęcia zapadają w sen głęboki. Gdy się odbywa narada poświęcona sprawom najważniejszym, wszyscy biorą w niej udział tymże sposobem: siedzą na swych koniach. Nie są poddani żadnym surowym rządom królewskim, wystarcza im czasowe przywództwo możnych. Idąc naprzód przełamują łatwo każdą przeszkodę. W bitwach uderzają klinami, wyjąc przy tym dziko głosami różnymi. Niesłychanie szybcy i zwinni, potrafią umyślnie rozproszyć się po to, by nagle zaatakować; a ponieważ nie posuwają się w zwartych szykach, mogą rozbiegać się na wszystkie strony i dokonywać rzezi na szerokich obszarach. Nie widzi się natomiast nigdy, by szturmowali umocnienia lub rabowali obóz nieprzyjacielski; tak bardzo zależy im na chyżości. Wojownicy to niebezpieczni. Najpierw, jeszcze z daleka, ciskają dzidy o kościanych ostrzach, dobrze przytwierdzonych sztuką zadziwiającą. Potem od razu przemierzają galopem przestrzeń, co dzieli ich od przeciwnika i walczą wręcz żelazem, z całkowitą pogardą własnego życia. A kiedy wróg całą uwagę skupia tylko na ostrzu oręża, niespodziewanie zarzucają nań skręcone powrozy; tak skrępowany nie może już w ogóle się poruszać. Wśród Hunów nikt nie orze, nikt nawet nie dotknie pługa. Nie mając stałych siedzib podobni są stale uciekającym. Za mieszkania służą im wozy. Tam ich małżonki szyją ową odzież, co wstręt budzi, tam miłość uprawiają i wychowują dzieci, póki nie podrosną. Toteż żaden z nich nie potrafi powiedzieć, skąd pochodzi: gdzie indziej bowiem został poczęty, gdzie indziej zrodzony, i jeszcze gdzie indziej wychowany. Podczas rozejmu ufać im nie wolno, tak są zmienni, tak podatni na każdy powiew jakiejkolwiek nadziei, gotowi na wiele, byle zadowolić zryw nagłej wściekłości. Niby tępe bydlęta nie mają żadnego pojęcia, co uczciwe, a co nie. Mowa ich pokrętna i ciemna, a część jakiejś religii lub choćby tylko zabobonu w niczym ich nie krępuje. Pałają wszakże niezmierną żądzą posiadania złota."

[edytuj] Zobacz też

• Xiongnu
• Attyla
• Władcy Hunów

Przypisy