Krążownik

Z Wikipedii

Krążownik – duży okręt o silnym uzbrojeniu. Z racji dużego zasięgu przeznaczony do blokowania szlaków morskich nieprzyjaciela. Dzieli się je na krążowniki klasyczne (artyleryjskie), dziś już nie występujące i współczesne krążowniki rakietowe.

Historycznie krążowniki były to okręty artyleryjskie, następnie artyleryjsko-torpedowe przeznaczone do działań w zespołach okrętów – prowadzenia rozpoznania dla zespołów okrętów liniowych lub przewodzenia zespołom niszczycieli i ich wsparcia. Ponadto, krążowniki służyły do samodzielnych działań oceanicznych, jak zwalczanie żeglugi wroga i ochrona własnych linii komunikacyjnych (tzw. działania krążownicze). Krążowniki były mniejsze od pancerników (z wyjątkiem krążowników liniowych), natomiast większe od niszczycieli. Klasa krążowników była bardzo niejednolita – ich parametry i przeznaczenie różniły się znacznie w zależności od podklasy. Poza krążownikami liniowymi, stanowiącymi specyficzną podklasę, wyporność krążowników wahała się od 3000 ton do 15000 t, najczęściej od 6000 t do 10000 t. Różnorodne podklasy krążowników klasycznych, opisane szczegółowo osobno, to:

• krążowniki ciężkie (tzw. waszyngtońskie)
• krążowniki lekkie
• krążowniki liniowe
• krążowniki lotnicze
• krążowniki minowe
• krążowniki pancerne
• krążowniki pancernopokładowe
• krążowniki pomocnicze
• krążowniki przeciwlotnicze

Krążownik jako samodzielna klasa okrętów wykształcił się w okresie XIX wieku. Podstawową historyczną podklasą były krążowniki pancernopokładowe, z których następnie wykształciły się krążowniki lekkie – była to najliczniejsza podklasa aż do pierwszych lat po II wojnie światowej. Pod koniec XIX wieku powstała klasa znacznie większych i silniejszych krążowników pancernych, a na początku XX wieku – krążowników liniowych, dorównujących wielkością i uzbrojeniem pancernikom, lecz obie te klasy szybko zanikły. Od lat 20. XX wieku zaczęto budować także krążowniki ciężkie, nieco większe i lepiej uzbrojone od krążowników lekkich. Oprócz tych podstawowych historycznych klas krążowników, istniały krążowniki minowe (duże stawiacze min) i krążowniki lotnicze przenoszące wodnosamoloty. Krążowniki pomocnicze nie miały w rzeczywistości wiele wspólnego z krążownikami – nazywano tak używane w okresie obu wojen światowych przebudowane i uzbrojone statki pasażerskie. W okresie II wojny światowej pojawiły się też krążowniki przeciwlotnicze, będące odmianą krążowników lekkich. Wszystkie wymienione historyczne klasy były okrętami artyleryjskimi lub torpedowo-artyleryjskimi.

W okresie powojennym krążownik przeszedł kolosalne zmiany w samych założeniach jego wykorzystania i w uzbrojeniu. Spowodowane to było zmianą taktyki na morzach i wprowadzeniem na szeroką skalę uzbrojenia rakietowego. Pojawiły się krążowniki rakietowe, uniwersalne lub przeznaczone w zależności od typu do zwalczania okrętów nawodnych, podwodnych lub samolotów, będące największymi okrętami flot poza lotniskowcami (zwłaszcza krążowniki atomowe). Przez pewien okres istniały też rakietowe krążowniki śmigłowcowe (śmigłowcowce), przenoszące śmigłowce. Aktualnie istniejące podklasy krążowników to:

• krążowniki rakietowe (w tym krążowniki atomowe)
• krążowniki śmigłowcowe (śmigłowcowce)

Polskie krążowniki: ORP Bałtyk, ORP Dragon, ORP Conrad