Wikipedia:Linkowanie
Z Wikipedii
Linkowanie to na Wikipedii czynność codzienna i najczęściej drobna. W zaleceniach edycyjnych jest tylko omówienie czym są linki wewnętrzne, ale brak uwag na temat praktycznego stosowania, stąd właśnie ten poradnik.
W zaleceniach jest zdanie: "Odnośniki w tekście mają pomóc w zrozumieniu treści objaśniającej hasło. Należy zadbać, aby nie prowadziły do haseł niezwiązanych z tematem." To oczywiście podstawa, ale warto zastanowić się nad tą pomocnością. Wiadomo, że nadmiar linków zaciemnia obraz, ale jak wybrać te najbardziej odpowiednie? W przypadku takich wątpliwości warto poszukać akcentów w zdaniu.
Spis treści |
[edytuj] Akcent w zdaniu
Jeśli mamy zdanie:
"Pewnego słonecznego dnia Krecik wybrał się na wycieczkę z kotem Filemonem."
to akcent pada na kota Filemona - to o nim możemy się chcieć dowiedzieć czegoś więcej, jako o drugim bohaterze zdania, także znanym z filmowej bajki. Linkowanie słowa "wycieczka" jest już przesadą, przynajmniej w haśle o Kreciku. Byłoby natomiast odwrotnie w haśle o turystyce: wtedy postać kota Filemona jest mało ważna, liczy się za to wycieczka jako forma turystyki. Akcentowanie zależy więc od kontekstu.
Pod żadnym pozorem natomiast nie należy linkować słów z zupełnie innego zakresu znaczeń albo potocznych! Dlatego w żadnym razie nie linkujemy "dnia", choćby nawet miał ciekawą definicję w Wikipedii, bo hasło nie dotyczy kalendarza, ani "słonecznego", bo tak naprawdę chodzi tylko o to, że była ładna pogoda (warunki meteorologiczne), a nie co dokładnie świeciło (astronomia).
Takie zbędne linki mają zwykle na celu pochwalenie się, że w Wikipedii można znaleźć materiały na najrozmaitsze tematy, czyli po prostu są autoreklamą. Przy setkach tysięcy napisanych haseł, gdy praktycznie każde podstawowe pojęcie ma już swój opis, takie podejście jest jednak bezcelowe i może być odebrane jako tani chwyt, albo nawet obrażanie inteligencji czytelnika. Przede wszystkim jednak zaciemnia pojęcie drobiazgami, zamiast pomagać w jego wyjaśnianiu.
[edytuj] Wiele linków
Zwykle w zdaniu będzie pojedynczy akcent, więc resztę można sobie darować. Nie zawsze jednak, bo gdy pojawiają się specjalistyczne wyrażenia, to może być kilka takich słów, ktore warto podlinkować:
"Rzeka Bzdura opływa cały lądolód, tworzy tam parowy pełne uroczysk i meandruje aż do samego ujścia, które ma postać delty."
Podlinkować mozna: lądolód, parów, uroczysko, meandrowanie (tylko jeśli ma specyficzny sens poza potocznym!), ujście i deltę. W praktyce mogłoby to być optycznie za dużo, więc można to trochę odcedzić i pozostawić np. po jednym na każdy segment między przecinkami. Jeśli to jest tylko zdanie w ramach hasła o rzece, to najlepiej wyodrębnić hasła związane z rzekami (meandrowanie, ujście, delta), a jeśli to hasło o tej konkretnej rzeczce, to warto podlinkować najbardziej charakterystyczne dla niej rzeczy (czyli pewnie lądolód, parów, uroczysko i meander). W pierwszym wypadku warto tylko zrezygnować z linku do ujścia rzeki, bo delta rzeczna to tylko rodzaj ujścia, a nie zupełnie osobne pojęcie.
Inne ograniczenie przy większej ilości linków to unikanie dwóch tuż koło siebie - odpowiedni spójnik albo przecinek to chyba najprostszy sposób, żeby rozdzielić sąsiadujące linki, jak to widać w poprzednim akapicie. Oczywiście nie zawsze tak prosto się da bez szkody dla sensu.
[edytuj] Pojęcia, nie wyrazy
Poza wybraniem miejsc, gdzie wstawimy linki, jest jeszcze jedna ważna sprawa: zwracanie uwagi na pojęcia i obiekty, a nie na słowa. W prostszym przypadku wystarczy kojarzyć sąsiadujące ze sobą słowa, które razem tworzą pojedyncze określenie, w trudniejszym trzeba znać szerszy kontekst.
[edytuj] Złożone określenia
W zdaniu:
"W bitwie wslawił się generał Dąb-Buczyna."
nie ma żadnego sensu osobne linkowanie osobno "generał" i "Dąb-Buczyna", bo w jego biogramie na pewno jest link objaśniający, co to jest dokładnie generał, a to nie szarża generalska się wsławila, tylko ta osoba. Podobnie jeśli idzie o użycie "papież Jan XXIII" itp., gdzie słowo "papież" jest tylko dookreśleniem (ad-hoc albo zwyczajowym), ale w rzeczywistości mamy na myśli jedną konkretną osobę. Wyjątkiem może być np. jakieś nietypowe stanowisko, np. dziś już nieużywane, a mające znaczenie dla danego hasła, ale optycznie będzie wtedy i tak trochę niezgrabnie.
Równie często zdarzają się też zlepki dwu linków typu "węgiel kamienny" (czyli jeden do węgla, a drugi do kamienia, zamiast właściwie: węgiel kamienny)... Nieraz autor zdawał sobie zapewne sprawę, że to trochę mija się z przeznaczeniem, tylko akurat wtedy górnictwo było słabo opracowane, więc wolał dać linki do już opisanych pojęć z pokrewnych dziedzin. Z czasem jednak zdecydowanie warto zamieniać je na pojedynczy link do konkretnej sprawy, nawet jeśli rozbite sformułowania nie są aż tak absurdalne (np. "statek parowy" zamiast linków do "statku" i "silnika parowego", bo o parowcach można dużo więcej powiedzieć).
[edytuj] Linki kontekstowe
Przypadkowo wyżej znalazł się nieco trudniejszy przypadek, kiedy dla ustalenia, gdzie link ma wskazywać, trzeba skorzystać z kontekstu. Chodzi o przykład ze "słonecznym dniem": nie linkujemy do "słońca", bo to jest wyrażenie potoczne, ale gdyby nawet pominąć tą zasadę, to i tak link powinien prowadzić np. do hasła "ładna pogoda", bo taki jest jego właściwy sens.
Inny przykład to odnośnik w zdaniu o 95 tezach Marcina Lutra:
"Dzięki rozwijającej się sztuce drukarskiej, w dwa tygodnie tezy były znane w całych Niemczech, a po miesiącu obiegły całą Europę, mimo, że sam Luter nie przyłożył do tego ręki.".
Słowo "drukarskiej" nie powinno wcale wskazywać na hasło "druk", bo nie chodzi przecież o współczesne techniki drukarskie. Dopiero rzut oka na pierwszy człon zdania daje podpowiedź - chodzi o link na temat rozwoju drukarstwa, czyli w tym wypadku "historia druku". Można się nawet pokusić o bardziej szczegółowe określenie i wskazać na Gutenberga, bo tam akurat jest najwięcej o początkach druku przemysłowego. Jednak kolejne informacje o historii druku będą trafiać raczej do "historii druku", a nie do jego biogramu, więc nasz link może się okazać tylko chwilowym zyskiem, mało intuicyjnym na dłuższą metę.
Najwyższy stopień trudności (który na szczęście zdarza się bardzo rzadko) wymaga znajomości nie tylko kontekstu, ale i stanu rozwoju Wikipedii w danej dziedzinie. W zdaniu:
"Polacy od wieków odbywali wyprawy między innymi na tereny dzisiejszej Turcji."
najlepszy link od słów "odbywali wyprawy" powinien prowadzić do hasła kontakty Polski z Bliskim Wschodem do II wojny światowej... Oczywiście tego typu odnośniki będą wstawiać pewnie tylko ci, którzy sami zajmowali się takimi nietypowymi hasłami, ale ten przykład jasno pokazuje sens dobrze dobranych linków. Mają one pomagać dojść do istoty sprawy nawet niezorientowanemu w temacie czytelnikowi, i to niezależnie od tego, jak zostało sformułowane zdanie.
W praktyce powyższy przykład jest dosyć sztuczny. Takie nieintuicyjne sposoby nie są zwykle potrzebne, a odsyłacze do szczegółowych artykułów podaje się jawnie na górze danej sekcji.
