Mordechaj Gebirtig

Z Wikipedii

Mordechaj Gebirtig (ur. 4 kwietnia 1877 w Krakowie - zm. 4 czerwca 1942 w getcie krakowskim) – ludowy poeta i pieśniarz żydowski, z zawodu stolarz.

Przez całe życie mieszkał na krakowskim Kazimierzu. Odebrał tradycyjne żydowskie wykształcenie w chederze, terminując później u stolarza. W czasie I wojny światowej nie walczył na froncie z uwagi na chorobę serca, pracował za to jako sanitariusz w szpitalu wojskowym w Krakowie. W dwudziestoleciu międzywojennym związany był jako twórca głównie ze scenami kabaretowymi oraz kołem literackim Bundu.

W czasie okupacji hitlerowskiej, gdy Żydzi musieli w 1940 r. opuścić Kazimierz, zamieszkał w Łagiewnikach, a potem w getcie krakowskim przy ul. Janowa Wola. Napisał ponad 100 pieśni i wierszy. W jednym ze swych wierszy żegnał się z Krakowem przed wywózką do getta:

"Krakowie, bądź mi pozdrowiony

- przed domem czeka zaprzężony wóz,

jak psa mnie gnają stąd,

ostatni raz widzę może

miejsce tak bliskie i znajome,

na grobie matki wypłakałem serce,

ostatnią łzą zwilżyłem kamień ojca,

święta ta ziemia..."

4 czerwca 1942 został wraz z żoną i dwiema córkami zamordowany przez Niemców podczas prowadzonej przez nich akcji wysiedleńczej. Na domu przy ul. Berka Joselewicza 5, gdzie niegdyś mieszkał, umieszczono w 1992 r. tablicę pamiątkową z napisem: "Bądź zdrów mój Krakowie. Mordechaj Gebirtig (1877-1942) – stolarz, poeta, pieśniarz".

Postać Gebirtiga spopularyzowali w Polsce: Gołda Tencer, która w 1991 r. wystawiła na deskach Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie przedstawienie Der trubadur fun Galicje (Trubadur z Galicji); Przemysław Gintrowski, komponując i wykonując (z Joanną Trzepiecińską) monumentalny utwór do własnej muzyki z tekstem Anny Kamieńskiej Stół Mordechaja Gebirtiga, a także żydowski pieśniarz, André Ochodlo, mający w swoim repertuarze wiele pieśni Gebirtiga i jego wierszy w tłumaczeniu Agnieszki Osieckiej z muzyką autorstwa czołowych polskich kompozytorów.