Nawrócenie

Z Wikipedii

Treść tego hasła może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić.

Nawrócenie (gr. metanoia) - proces przemiany duchowej polegający na powrocie do religii, grupy lub społeczności, którą się opuściło w przeszłości.

Bardzo często, gdy pojęcie odnosi się do religii, nawrócony człowiek staje się gorliwszy niż przed "zwątpieniem", np. syn marnotrawny w religii chrześcijańskiej.

[edytuj] Definicje

Słownik Języka Polskiego PWN podaje popularne znaczenie wyrażenia „nawrócić się”. Według jego autorów pojęcie to oznacza przyjęcie jakiejś religii, innego wyznania (np. nawrócić się na mahometanizm).

W Leksykonie duchowości katolickiej czytamy, iż nawrócenie jest procesem podjęcia świadomej decyzji zerwania z grzechem i zwrócenia się do Boga oraz zawierzenia Jego miłości. Dokonuje się ono we wnętrzu człowieka. Wyrazem nawrócenia jest jego pozytywna postawa, działanie, wartościowanie i myślenie. Ma charakter moralny, "stanowi podstawowy warunek podjęcia i rozwoju życia duchowego".

Określane bywa ono greckim terminem metanoia, gdy proces ten dotyczy najgłębszych pokładów psychiki człowieka i przemiany jego serca, jego sumienia i systemu wartości.

Nawrócenie (hebr. sub, gr. epistrephein - zmiana drogi, powrót, zawrócenie z drogi; gr. metanoia - przemiana wewnętrzna) jest prze­mianą wewnętrzną i duchową, nowym nastawieniem osobowym. Nawrócenie może być rozumiane jako:

• zwrot od niewiary do peł­nego uznania Boga;
• przejście od jednego wyznania do drugiego;
• odwrócenie się człowieka wierzącego od życia w grzechu i zwrócenie się ku życiu w przyjaźni z Bogiem;
• przejście w życiu we­wnętrznym od niższego do wyższego stopnia doskonałości (w tym znaczeniu mówi się o "drugim nawróceniu").

P. Evdokimov pisze, że metanoia: "to radykalna przemiana ducho­wa, zmiana perspektywy myślowej i obudzenie głębokiej wrażliwo­ści sumienia; wewnętrzna, dogłębna integracja całej empirycznej i psy­chologicznej osobowości człowieka (rozumu, woli, uczuciowości, a nawet podświadomości) wokół duchowego centrum - są to "nowe narodziny" lub - prowadzący do tego celu proces moralnej, ascetycznej naprawy, pokuty i zadośćuczynienia".

Bp Jan Szkodoń uważa, że jest to „przejście od niewiary do życia w wierze, od wielkich grzechów do uczciwości i pokuty”. Według niego, metanoia „jest przede wszystkim dziełem Boga, który daje nowe serce. Jest odpowiedzią człowieka, który poznaje ojcowską miłość Boga i przeżywa smutek duszy i skruchę serca z powodu własnych grzechów”.

Zdaniem Andre Louf nawrócenie jest „wewnętrzną odnową, całkowitym powrotem, aby móc rozeznać wolę Bożą dzięki duchowej wrażliwości, którą daje sam Bóg. Chodzi tu o wydarzenie antropologiczne, które dotyczy całego człowieka. W procesie nawrócenia staje się on kimś innym. Otrzymał dar bycia nowym człowiekiem, stworzonym w Duchu Świętym [...] Człowiek ciągle ma wrażenie, że idzie naprzód w rozeznaniu duchowym, że idzie od jednego początku do drugiego. Oczywiście jest to dar”.

Ks. Paweł Góralczyk słusznie zauważa, że nawrócenie to pójście za wzywającym Chrystusem, co wiąże się z „naśladowaniem Jego wartości, postaw i życia, i to w formie radykalnej, jednoznacznej i konsekwentnej [...] Zjednoczenie z Mistrzem nie oznacza tylko związku z Jego nauką, ale z Nim jako Osobą. To On ma znaczyć więcej niż ojciec i matka”. Stwierdza też, iż „prawdziwe chrześcijańskie nawrócenie oznacza całkowitą zgodę na ostateczną pełnię zbawienia”. Łączy ono ze sobą 2 czynniki takie jak łaska i miłość Boża oraz wysiłek człowieka, który musi odpowiedzieć na Boże wezwanie. Odpowiedź ta objawia się w zmianie poprzedniego, złego stylu życia.

Ks. Jan Twardowski mówi, że „zwykle uważamy, że są dwa rodzaje nawróceń. Ktoś się nawraca dlatego, że odzyskał utraconą wiarę, albo dlatego, że był grzesznikiem i oczyścił się z grzechów. Tymczasem mamy nawracać się stale, to znaczy nieustannie zwracać się ku Bogu, choćbyśmy wierzyli bez zastrzeżeń i dbali o czystość duszy”.

Według ks. Franciszka Greniuka, metanoia chrześcijańska jest „warunkiem pojednania z Bogiem, jest nawróceniem moralnym i zarazem religijnym. Jest przejściem od stanu grzechu do stanu łaski, przyjaźni z Bogiem, które zresztą dokonuje się z Jego inicjatywy. W procesie tym w większym lub mniejszym stopniu ulega przemianie myślenie, zaangażowanie woli i postawa człowieka. Nawrócenie takie jest zarazem usprawiedliwieniem człowieka, którego dokonuje sam Bóg, ale zawsze przy jego udziale”.

Ks. Greniuk zauważa, że proces nawrócenia dokonuje się na trzech etapach:

• na płaszczyźnie religijno – psychologicznej i moralnej – to uświadomienie sobie faktu grzechu i oderwanie się duchowo od niego,
• na płaszczyźnie zbawczej, jest przylgnięciem do osoby Jezusa i skorzystania z Jego uzdrawiającego działania;
• na płaszczyźnie życiowego dynamizmu – jest kontynuowaniem z Chrystusem nowego życia.

O. Hellesby w swojej książce Moja droga do wiary pisze, iż "nawrócenie nie polega na tym, aby człowiek z własnej woli mógł zerwać ze swoim dotychczasowym życiem i grzechami [...] Nawrócenie polega po prostu na tym, że ty, który jesteś mocno zakorzeniony w grzechu, zwrócisz się do Chrystusa, wyciągniesz do Niego swoje spętane ręce i powiesz: "Panie, sam nigdy nie zdołam się uwolnić, jeśli Ty mnie nie wyzwolisz z moich grzechów".

[edytuj] Typologia nawrócenia

M. T. L. Penido podzielił nawrócenie na 2 grupy:

• egzogenne, w którym czynniki zewnętrzne odgrywają zasadniczą rolę. Mogą one powodować przemiany jednostkowe lub zbiorowe
• endogenne - są to zazwyczaj nawrócenia jednostkowe, które dokonują się stopniowo lub nagle. Zasadniczą rolę odgrywają tu czynniki wewnętrzne, prowadzące do osobistej decyzji.

Nawrócenie może mieć też charakter:

• dogmatyczny – zachodzi ono w przypadku osób niewierzących lub przejścia do innego wyznania
• etyczno-moralny – zachodzi w przypadku nawrócenia grzeszników.

Z punktu widzenia struktury teologicznej w procesie nawrócenia występują 2 zasadnicze fazy:

• faza kryzysu lub przygotowania – ma ona zazwyczaj charakter negatywny, tzn. nawrócenie „od” grzechu. Występuje wówczas stopniowe dojrzewanie decyzji do zmiany swojego życia. Jest to więc dysponowanie rozumu i woli do uznania siebie za grzesznika i do walki z grzechem. Nawrócenie nigdy nie przychodzi nagle, chyba że jest wynikiem cudu.
• faza ujawnienia – na ogół uznawana za właściwe nawrócenie. Ma charakter pozytywny (nawrócenie „do”). Polega na głębokiej przemianie i przebudzeniu świadomości, która to wyznacza nowy etap wzrastania. Faza ujawnienia wyraża się w ustawicznym i dokładnym wypełnianiu życiowych zadań, zgodnie z wolą Bożą.

W teologii duchowości wymienia się 3 stopnie nawrócenia, które odpowiadają trzem drogom życia duchowego:

• na drodze oczyszczenia początkujących, nawrócenie ma charakter moralny (tzw. pierwsze nawrócenie). Polega przede wszystkim na odwróceniu się od grzechu.
• na drodze oświecenia postępujących, nawrócenie przybiera charakter duchowy (tzw. drugie nawrócenie). Przejawia się w postawie przylgnięcia do Jezusa. Zakłada zdecydowany zwrot ku Bogu, którego podstawą jest akt wiary i skruchy.
• na drodze zjednoczenia doskonałych, uwidacznia się mistyczny charakter nawrócenia ( nawrócenie mistyczne lub trzecie nawrócenie), które jest radykalnym wyborem Chrystusa i całkowitym upodobnieniem się do Niego wraz z gotowością do ofiary z życia.

[edytuj] Literatura

• Chmielewski M. [red.], Leksykon duchowości katolickiej. Lublin-Kraków 2002.
• Dufour X.L, Słownik teologii biblijnej. Poznań-Warszawa 1985.
• Góralczyk P., „Communio”. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny. 3:1996.
• Hallesby O, Moja droga do wiary. Warszawa 1980.
• Katechizm Kościoła Katolickiego. Poznań 2002, 1431
• Szymczak M. [red.], Słownik Języka Polskiego PWN. Warszawa 1988.