Opornik

Z Wikipedii

Przykładowe rezystory

Różne rezystory

Symbol rezystora

Opornik – inaczej rezystor (z łac. resistere, stawiać opór) – najprostszy element rezystancyjny, element bierny obwodu elektrycznego. Jest elementem liniowym: spadek napięcia jest wprost proporcjonalny do prądu płynącego przez opornik. Przy przepływie prądu zamienia energię elektryczną w ciepło. Występuje na nim spadek napięcia. W obwodzie służy do ograniczenia prądu w nim płynącego.

Idealny rezystor posiada tylko jedną wielkość, która go charakteryzuje – rezystancję. W praktyce występuje jeszcze pojemność wewnętrzna oraz wewnętrzna indukcyjność, co, np. w technice wysokich częstotliwości (RTV), ma duże znaczenie (jest to tzw. pojemność oraz indukcyjność pasożytnicza). W technologii bardzo wysokich częstotliwości – kilkuset MHz i powyżej – właściwości pasożytnicze typowego rezystora muszą być traktowane jako wartości rozproszone, tzn. rozłożone wzdłuż jego fizycznych wymiarów (zobacz: schemat zastępczy).

Spis treści

1 Wzory na rezystancję zastępczą
- 1.1 Połączenie szeregowe
- 1.2 Połączenie równoległe
2 Parametry
3 Oznaczenia oporników
- 3.1 Szereg wartości
4 Schemat zastępczy rezystora
5 Opornik w historii
6 Zobacz też
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Wzory na rezystancję zastępczą

[edytuj] Połączenie szeregowe

Oporniki połączone szeregowo

$\ R_z=R_1+R_2+R_3+ ... +R_n$

[edytuj] Połączenie równoległe

Oporniki połączone równolegle

${1 \over R_z}={1 \over R_1}+{1 \over R_2}+{1 \over R_3}+ ... +{1 \over R_n}$

Wzór przekształcony dla dwóch rezystancji połączonych równolegle:

$R_z={R_1 R_2 \over R_1+R_2}$

[edytuj] Parametry

Podstawowe parametry opisujące opornik to:

rezystancja nominalna – rezystancja podawana przez producenta na obudowie opornika; rezystancja rzeczywista różni się od rezystancji nominalnej, jednak zawsze mieści się w podanej klasie tolerancji.
tolerancja – inaczej klasa dokładności; podawana w procentach możliwa odchyłka rzeczywistej wartości opornika od jego wartości nominalnej
moc znamionowa – moc jaką opornik może przez dłuższy czas wydzielać w postaci ciepła bez wpływu na jego parametry; przekroczenie tej wartości może prowadzić do zmian innych parametrów rezystora (np. rezystancji) lub jego uszkodzenia,
napięcie graniczne – maksymalne napięcie jakie można przyłożyć do opornika bez obawy o jego zniszczenie,
temperaturowy współczynnik rezystancji – współczynnik określający zmiany rezystancji pod wpływem zmian temperatury opornika.

[edytuj] Oznaczenia oporników

oporniki oznaczone kodem barwnym

Oznaczenie opornika 5,6kΩ 10 %

Kolor	Wartość		Mnożnik	Tolerancja ± %	Współczynnik temp. ± ppm/K
Kolor	1 pasek	2 pasek	3 pasek	4 pasek	Ostatni pasek
brak				20
srebrny			0,01 Ω	10
złoty			0,1 Ω	5
czarny	0	0	x 1 Ω	20	200
brązowy	1	1	x 10 Ω	1	100
czerwony	2	2	x 100 Ω	2	50
pomarańczowy	3	3	x 1 kΩ	3	15
żółty	4	4	x 10 kΩ	0,1	25
zielony	5	5	x 100 kΩ	0,5
niebieski	6	6	x 1 MΩ	0,25	10
fioletowy	7	7	x 10 MΩ	0,1	5
szary	8	8		0,05	1
biały	9	9

Uwagi:

pasków lub kropek jest trzy, cztery, pięć lub sześć
- jeśli jest ich trzy, to wszystkie trzy oznaczają oporność, a tolerancja wynosi ±20%
- jeśli jest ich cztery, to trzy pierwsze oznaczają oporność, a czwarty – tolerancję
- jeśli jest ich pięć, to trzy pierwsze oznaczają oporność, czwarty mnożnik, a piąty tolerancję
- jeśli jest ich sześć, to jest to opornik precyzyjny i trzy pierwsze oznaczają cyfry oporności, czwarty – mnożnik, piąty – tolerancję, szósty – temperaturowy współczynnik rezystancji (ten pasek może znajdować się na samym brzegu opornika)
pierwszą cyfrę oznacza pasek bliższy końca, a między mnożnikiem i tolerancją jest czasem większy odstęp
oporniki wyższych klas dokładności posiadają dodatkowy trzeci pasek cyfr.
stare oporniki są oznakowane:
- 1 cyfra – kolor opornika
- 2 cyfra – kolor paska
- mnożnik – kolor kropki

[edytuj] Szereg wartości

Oporniki (rezystory) produkowane masowo mają oporności znamionowe wynikające z tabeli szeregów.

[edytuj] Schemat zastępczy rezystora

Tworząc schemat zastępczy opornika, należy wziąć pod uwagę fakt, iż w rzeczywistości nie jest to element idealny. Posiada więc pewną pojemność oraz indukcyjność pasożytniczą (indukcyjność doprowadzeń). Są to przeważnie wartości bardzo małe, pomijalne w typowej analizie obwodu, jednak przy wysokich częstotliwościach (powyżej 1 GHz) parametry pasożytnicze mogą zupełnie zmienić charakter elementu. Schemat zastępczy przedstawiono na rysunku.