Raba (dopływ Wisły)

Z Wikipedii

Raba - jest rzeką w południowej Polsce, płynie przez województwo małopolskie, w 86% znajduje się w strefie karpackiej.

Przez wieki stanowiła ważną arterię komunikacyjną, zakładano nad nią wsie, rozwijały się miasta i miasteczka.

Nazwa „Raba” pochodzi prawdopodobnie od łacińskiego arare albo niemieckiego arbeiten, co w pierwszym przypadku oznacza uprawiać rolę, a w drugim pracować.

Jej bieg dzieli się na 3 zasadnicze części:

• bieg górny w obrębie Beskidów o długości 60 km i średnim spadku 8,5‰
• bieg środkowy w obrębie Pogórza, o długości 34 km i średnim spadku 2,3‰
• bieg dolny w obrębie Kotliny Sandomierskiej, o długości 43 km i średnim spadku 0,6‰

Swój początek bierze z Przełęczy Sieniawskiej, Żeleźnicy w Paśmie Podhalańskim, Rabskiej Góry i Obidowej, obszar źródłowy znajduje się w Gorcach, w utworach fliszowych, na wysokości 780 m n.p.m., na zachodnim stoku Obidowej. Wypływa z okolic Sieniawy koło Rabki, a kończy bieg w Wiśle, w pobliżu Uścia Solnego. Stanowi ona prawobrzeżny dopływ Wisły, uchodzi do niej w 134,7 km jej biegu. Powierzchnia zlewni przy ujściu do Wisły wynosi 1537,1 km² i ma długość 131,9 km.

Od źródeł do Myślenic rzeka jest typowo górską wodą z kamienistym dnem o gęstej sieci dopływów o dużych spadkach i wąskich dolinach. Poniżej Jeziora Dobczyckiego (zapora w Dobczycach) także nie traci górskich cech, meandrując wartko po żwirowym podłożu. Bliżej ujścia płynie uregulowanym głębokim korytem, ale i tutaj trudno znaleźć typowo nizinne fragmenty rzeki. W zlewni rzeki przeważają użytki rolne, lasy około 43%powierzchni. Wody Raby spływają w wąską dolinę w kierunku północnego wschodu, mijają Rabę Wyżną, Chabówkę i Rabkę. Tu dno doliny tworzą dwie terasy, zalewowa i rędzinna, niższa wznosi się ok. 4 m ponad poziom rzeki, która zalewa ją tylko podczas wielkich powodzi, oraz wyższa na poziomie 15 m. W pobliżu ujścia Poniczanki i Słonki erozja utworzyła charakterystyczne obniżenie. Poniżej Rabki Raba płynie na północny wschód i przepływa przez kotlinę Mszany Dolnej, gdzie zmienia kierunek na północny zachód, a następnie przepływa między Szczeblem i Lubogoszczą, aby od Lubnia płynąć w kierunku Myślenic wprost na północ.

Zlewnia rzeki Raba zasilana jest z powiatu limanowskiego głównie przez potok Poręba odwadniający całą gminę Niedźwiedź i potok Mszanka odwadniający południową część gminy Mszana. W wyniku połączenia tych dwóch potoków tworzy się rzeka Mszana, do której z kolei wpływa potok Słomka odwadniający miasto Mszana Dolna. Do zlewni Raby zaliczamy także potok Tarnawa i Stradomka - największy dopływ, prawobrzeżny, odwadniające gminę Jodłownik i północne części gminy Limanowa. Na odcinku ujściowym, na długości 19 km, Raba nie przyjmuje żadnych dopływów, dorzecze jest tu wyjątkowo wąskie, o średniej szerokości 3 km. W dolnym swym biegu Raba jest odbiornikiem przede wszystkim ścieków bytowo-gospodarczych i komunalnych z miejscowości położonych w jej zlewni, zanieczyszczeń wprowadzanych do jej wód ze spływami powierzchniowymi, jak również zanieczyszczeń przemysłowych pochodzących z jednostek zlokalizowanych głównie w mieście Bochnia. Na odcinku ujściowym wody rzeki Raby są ujmowane dla celów komunalnych dla miasta Bochni oraz socjalnych i przemysłowych przez ZPH "STALPRODUKT" w Bochni. Średni przepływ roczny dla zlewni Raby wynosi 4,26.

Przepływa przez:

Beskidy Zachodnie, Pogórze Zachodniobeskidzkie oraz zachodnią część Kotliny Sandomierskiej.

Główne dopływy:

Kaczanka, Krzyworzeka, Mszanka, Trzemeśnianka, Stradomka.

Większe miejscowości:

Bochnia, Myślenice, Dobczyce, Rabka-Zdrój, Raba Niżna, Raba Wyżna, Chabówka, Mszana Dolna i Gdów.

Ciekawostki

• W wodach Raby występuje rak rzeczny.
• Do lat siedemdziesiątych w starorzeczach Raby między Pcimiem a Lubniem występowały żółwie błotne.