Scenariusz

Z Wikipedii

Scenariusz to materiał literacki będący podstawą realizacji fabuły. Opiera się on albo na literackim dramacie (utworze dramatycznym), zawierającym dialogi, monologi i odautorskie didaskalia, albo na specjalnie napisanym oryginalnym utworze dla filmu – zwanym scenariuszem filmowym. Scenariusz może być przeróbką istniejącego dzieła literackiego niedramaturgicznego (adaptacja scenariuszowa opowiadania, powieści itp.), przeróbką dramatu lub sam w sobie stanowić utwór oryginalny — połączenie tekstu dramatu lub noweli z opisem scenariuszowym. Scenariusz przystosowuje dramat, słuchowisko lub nowelę i składniki takiego utworu do wymagań sceny, filmu, spektaklu telewizyjnego lub nagrania radiowego.

Scenariusz filmowy – z narracją w czasie teraźniejszym – zawiera dialogi, opis akcji, postaci, miejsc i czasu. Scenariusz telewizyjny, szczególnie w wypadku seriali, zawiera również szkic fabuły, charakterystykę postaci, oraz uwagi odautorskie.

Na podstawie scenariusza opracowywany jest scenopis – techniczny plan realizacji filmu.

Scenariusz bywa mylony z dramatem, zwłaszcza w wypadku dramatu radiowego – słuchowiska, którego scenariusz zazwyczaj powstaje na bieżąco tuż przed lub nawet w trakcie realizacji nagrania.

[edytuj] Format scenariusza

Stosowanie formatu ma na celu przede wszystkim zwiększenie przejrzystości i zrozumiałości scenariusza. Do formatu zalicza się wszystko to, co jest w scenariuszu sformalizowane, a więc nie należące do fabuły jako takiej. Pojęcie formatu obejmuje zatem następujące zagadnienia:

(1) Zgodność czcionki, odstępów między liniami i wymiarów składu. Wynika z tego następująca zależność: jedna strona tekstu odpowiada jednej minucie projekcji filmu. W przeciwieństwie do standardów amerykańskich, w Europie stosuje się format arkusza papieru A4, zaś czcionka nie jest jednolita.

(2) Sposób wprowadzania elementów sceny (dialogu, nagłówków, parentheticals itp.), czyli ich układ graficzny (layout).

Współczesny układ graficzny scenariusza wywodzi się jeszcze z czasów narodzin filmu dźwiękowego. W studiach filmowych tworzono wówczas osobne działy zajmujące się opracowywaniem dialogu oraz scenariusza. Różniły się one pod względem tabularyzacji wprowadzanych elementów. Do dziś pomaga to aktorom oddzielić kwestie mówione od czynności, jakie mają wykonać.

Pod względem układu graficznego system europejski też nie jest spójny. W niektórych krajach przyjmowana jest metoda amerykańska, gdzie indziej preferuje się wyrównywanie – szczególnie tytułów postaci i/lub dialogu – do pionowego środka strony.

(3) Charakterystyczną dla scenariusza gramatykę, którą stosują scenarzyści. Składają się na nią kolejne dwa aspekty:

(3.1) Obrazujący styl pisania, czyli dobieranie takich sformułowań, które w znacznym stopniu ograniczają się jedynie do tego, co będzie można usłyszeć i zobaczyć na ekranie.

(3.2) Kodyfikacja, widoczna na przykład w zmianie utartych konwencji opowiadania. Nie przerywając płynności narracji podkreśla ona ważne w toku akcji przedmioty czy źródła dźwięku; rozróżnia, która z postaci mówi z offu, a która pełni rolę narratora, itp.

Specyficznej gramatyki używa się wprawdzie już tak długo, jak długo istnieją scenariusze, jednak w USA zyskała ona na znaczeniu dopiero wtedy, gdy scenarzyści stracili gwarancję sprzedaży swych prac wewnątrz systemu studyjnego. Teraz, aby przyciągnąć klienta scenarzysta musi pisać posługując się obrazującym stylem, czyli oferowany produkt musi atrakcyjnie przekazywać zarówno fabułę jak i sposób jej opowiadania.

W Polsce scenarzyści muszą praktykować obrazujący styl pisania, aby producenci czy sponsorzy na wolnym rynku mogli wyrobić sobie opinię na temat ich produktu. Skądinąd z powodu odmiennych uwarunkowań panujących w zależności od danego rynku filmowego, znaczenie formatu w różnych krajach nie jest ujednolicone.

To jest tylko zalążek artykułu związanego z teatrem. Jeśli możesz, rozbuduj go.