T-34

Z Wikipedii

T-34/76
T-34/76 – eksponat Muzeum Uzbrojenia w Poznaniu
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Trakcja	gąsienicowa
Typ	czołg średni
Załoga	4 (kierowca, dowódca-celowniczy, ładowniczy, strzelec-radiotelegrafista)
Historia
Prototyp	1938-40
Lata produkcji	1940-44
Dane techniczne
Silnik	wysokoprężny, 4-suwowy, 12-cylindrowy widlasty W-2
Moc	450 KM
Transmisja	mechaniczna
Wymiary
Długość maks.	5,95 m
Szerokość	3 m
Wysokość	2,41 m
Prześwit	0,40 m
Masa
Masa bojowa	26,8 t
Poj. zb. paliwa	zasadnicze 460-480 l, dodatkowe 134 l
Opancerzenie
Typ pancerza	spawany z płyt walcowanych
Grubość pancerza	13-45 mm, z ekranami do 70 mm
Osiągi
Prędkości maksymalne
Na drodze	54 km/h
W terenie	40 km/h
Zdolność pokonywania przeszkód
Brody bez przygotowania	1,30 m
Rowy	2,50 m
Ściany pionowe	0,73 m
Stoki o nachyleniu do	30%
Zasięg	na szosie 300 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
Artyleryjskie	armata L-11 lub F-34 kal. 76,2 mm
Strzeleckie	2 karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm
Użytkownicy
ZSRR, Polska, Czechosłowacja, Jugosławia, Finlandia, Niemcy

T-34/76 – czołg średni, konstrukcji radzieckiej, z okresu II wojny światowej. Uważany za jeden z najlepszych czołgów swojej ery. Podstawowa wersja, uzbrojona w armatę kalibru 76 mm, nosiła oznaczenie T-34, lecz czasami jest określana jako T-34/76 (co jest zresztą określeniem błędnym) dla odróżnienia od późniejszej wersji T-34/85, uzbrojonej w armatę 85 mm (opisanej dokładniej w osobnym artykule). Istniała też małoseryjna wersja T-34/57 oraz wersje specjalne, jak czołgi-miotacze ognia OT-34.

Spis treści 1 Historia 2 Służba 3 Wersje 3.1 T-34 model 1940 3.2 T-34 model 1941 3.3 T-34 model 1942 3.4 T-34 model 1943 3.5 OT-34 3.6 T-34/57 (T-34 z armatą ZIS-4) 4 Bibliografia

[edytuj] Historia

W końcu 1937, fabryka nr 183 w Charkowie, otrzymała założenia techniczne do projektu nowego czołgu kołowo-gąsienicowego. Miał on nosić oznaczenie BT-20. Dla przyśpieszenia prac, powołano specjalny zespół konstruktorów. Zespołem kierował M. Koszkin. W jego skład weszli m.in. A. F. Morozow i P. T. Kuczerenko. Projektowano jednocześnie dwa pojazdy o zbliżonych parametrach. W maju 1938, zaprezentowano efekty prac. Przedstawiono projekt czołgu kołowo-gąsienicowego A-20 i gąsienicowego A-32. Testom poddano prototypy obu pojazdów. A-32 okazał się lepszą konstrukcją. W wyniku testów postanowiono skierować go do produkcji seryjnej w ulepszonej wersji oznaczonej A-34. 19 grudnia 1939 nowy pojazd, oznaczony T-34, został przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej. Pierwszy prototyp czołgu T-34, powstał jednak dopiero w styczniu 1940. Początkowo zamówiono serię 150 wozów. Zamówienie powiększono, latem 1940, do 600 sztuk. Produkcja miała się odbywać w Charkowie i Stalingradzkiej Fabryce Traktorów. Początkowo natrafiała ona na duże trudności. W Stalingradzie ruszyła dopiero w 1941.

Od początku prac nad czołgiem, dokonywano licznych usprawnień. Jesienią 1941, w czasie ewakuacji zakładów produkcyjnych za Ural, montowano przejściowo w czołgach T-34 silniki gaźnikowe M-17T.

[edytuj] Służba

Od pierwszych dni wojny niemiecko-radzieckiej, zaznaczyła się teoretyczna przewaga T-34 nad czołgami niemieckimi pod każdym niemal względem. Była ona widoczna w uzbrojeniu, opancerzeniu, a także manewrowości. Początkowo wozy te zyskały dobrą opinię zarówno żołnierzy radzieckich, jak i niemieckich. Jednak produkcja wojenna doprowadziła do sytuacji, w której większość zalet tej konstrukcji została zniwelowana przez wyjątkowo kiepską jakość (np. stosowanie "zastępczej stali pancernej", tragiczna jakość filtrów powietrza skracała żywotność silnika do ok. 100 h, początkowy brak radiostacji, brak wentylacji, 4 biegi w tragicznej skrzyni biegów itd.). Warto zauważyć, że Niemcy atakując (i odnosząc w początkowej fazie błyskotliwe sukcesy) ZSRR używali ok. 3600 czołgów (mozaika Pz.I, Pz. II, Pz III, Pz. IV i maszyn czeskich) przeciwko ok. 28000 (!!!) maszyn radzieckich w tym 1470 T-34 i KW (trzonem armii pancernych Związku Radzieckiego były T-26, T-28, T-35, BT-5 i BT-7). Rosjanie początkowo używali oddziałów mieszanych, Składających się z pododdziałów czołgów ciężkich, średnich i lekkich. Taka organizacja powodowała jednak wiele problemów w dowodzeniu. Wynikały one z różnic w ruchliwości, osiągach, a także stosowanych środkach łączności. Dopiero w lecie 1942 zwiększone dostawy nowego sprzętu, umożliwiły zmiany w organizacji jednostek. T-34 stał się podstawowym typem czołgu. Był traktowany jako wóz uniwersalny, używany do wsparcia piechoty, a także wykonywania samodzielnych zadań operacyjnych i rozpoznania. Oprócz Armii Radzieckiej, czołgi T-34, używane były w armii czeskiej i jugosłowiańskiej. Znalazły się też, od 1943, w uzbrojeniu Ludowego Wojska Polskiego. Czołgi były używane przez 1 Brygadę Pancerną, 3 szkolny pułk czołgów oraz w Oficerskiej Szkole Broni Pancernej. W latach 1943-45 LWP użytkowało 118 wozów tego typu. Zdobyczne pojazdy znalazły się w uzbrojeniu armii fińskiej i niemieckiej, gdzie otrzymał oznaczenie Panzerkampfwagen T-34 747(r).

[edytuj] Wersje

[edytuj] T-34 model 1940

Pierwsza seryjna wersja czołgu T-34. Posiadała wieżę spawaną. Głównym uzbrojeniem była armata L-11 kalibru 76,2 mm.

[edytuj] T-34 model 1941

Produkowana od 1941 roku wersja z wyższą wieżą odlewaną. Głównym uzbrojeniem tej wersji była armata F-34 kalibru 76,2 mm. Wozy tej wersji były wyposażone w nowy typ kół jezdnych i gąsienice o lepszej przyczepności.

[edytuj] T-34 model 1942

Wersja wyposażona w nową wieżę wzorowaną na wieży prototypowego czołgu T-34M. W wersji tej zastosowano także powiększone zbiorniki paliwa.

[edytuj] T-34 model 1943

Czołgi tej wersji posiadały wieżyczkę dowódcy umocowaną na stropie wieży.

[edytuj] OT-34

Czołgi tej wersji były wyposażone w miotacz ognia ATO-41, czołgi model 1942 i 1943 posiadały miotacz ognia ATO-42, który był montowany w kadłubie, obok stanowiska mechanika-kierowcy, w miejscu kadłubowego karabinu maszynowego.

[edytuj] T-34/57 (T-34 z armatą ZIS-4)

Latem 1940 r. radziecki wywiad otrzymał fałszywe informacje dotyczące nowego niemieckiego czołgu ciężkiego. Rozpoczęto więc pracę nad czołgową armatą ZIS-4 kalibru 57 mm. Jej prototyp ukończono w maju 1941 r., a już w czerwcu zamontowano ją w czołgu. Nie było to trudne, ponieważ armata ZIS-4 była pochodną armaty F-34 ale z zmienionym kalibrem i wydłużoną lufą. Szybkostrzelność armaty ZIS-4 wynosiła 5 strzałów na minutę. Pocisk wystrzelony z tej armaty z 1000 metrów przebijał płytę pancerną o grubości 70 mm nachyloną pod kątem 30°. Wybudowano około 200 czołgów T-34/57, które wykorzystywano w roli niszczycieli czołgów.

[edytuj] Bibliografia

• Valerij P. Panow, Jacek Solarz, Czołgi sowieckie 1939-45, Wydawnictwo Militaria 1996. ISBN 83-86209-71-2
• Janusz Magnuski Wozy bojowe LWP 1943-1983 Wydawnictwo MON Warszawa 1985. ISBN 83-11-06990-5