Çatal Höyük
Z Wikipedii
Çatal Höyük (wym. [ʧɑtɑl højyk] – rozdwojone wzgórze) – stanowisko archeologiczne położone na południowy wschód od miasta Konya w Anatolii w centralnej Turcji. Spotyka się też pisownię ÇatalHöyük lub Çatal Hüyük.
Çatal Höyük to jedna z największych osad neolitycznych, odkrytych w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Osada została odkryta pod koniec lat 50. XX wieku, a w latach 1961-1965 archeolodzy angielscy pod kierownictwem Jamesa Mellaarta prowadzili tam wykopaliska.
Çatal Höyük rozłozone jest na dwóch wzgórzach, oddzielonych doliną rzeki. Wykopaliska z lat 60. dotyczyły tylko wzgórza wschodniego i objęły teren 13 ha. Osada na wzgórzu zachodnim pochodzi z okresu chalkolitu i była zamieszkana po opuszczeniu wzgórza wschodniego u kresu epoki neolitycznej.
Szacuje się, że osada została założona między 7400 a 7300 roku p.n.e. Zamieszkiwało ją do 10 tysięcy ludzi, którzy zajmowali się rolnictwem oraz hodowlą zwierząt. Budowali dwupiętrowe domy z kamienia oraz z wypalanej na słońcu cegły. W domach tych nie było schodów, na wyższe kondygnacje wchodziło się po drabinie. Wejścia do domów znajdowały się na dachu. Domy stykały się ze sobą ścianami i tworzyły zwartą konstrukcję podobną do pueblo. W kompleksach znajdowały się także pomieszczenia kultu religijnego oraz miejsca pochówku. Zwłoki chowano w pozycji embrionalnej, najczęściej zwinięte w specjalnych koszach.
Na terenie wykopalisk znaleziono wiele przedmiotów (m.in malowidła naścienne, figurki), które rzuciły światło na tę prehistoryczną, zaawansowaną kulturę. Wykopaliska pozwoliły również ustalić, czym żywili się mieszkańcy osiedla.
Wzgórze, jakie uformowało się ze szczątków neolitycznych domostw, posłużyło jako siedziba wsi w okresie hellenistycznym i rzymskim, a także jako cmentarz w okresie bizantyjskim.
Przerwane prace archeologiczne zostały wznowione w 1993 roku przez międzynarodowy zespół pod kierunkiem prof. Iana Hoddera z Uniwersytetu w Cambridge. Od roku 2001 w pracach badawczych bierze udział polska ekspedycja, prowadzona przez dr. hab. prof. UG Lecha Czerniaka (Uniwersytet Gdański) i dr. hab. prof. UAM Arkadiusza Marciniaka (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).
Pod wpływem odkryć w ÇatalHöyük zaczęto poszukiwać podobnych osiedli neolitycznych w tym rejonie świata i udało się je odkryć w:
- Can Hasan w Turcji
- Suberde w Turcji
- Erbaba w Turcji
- Abu Hureya w Syrii
- Bouqras we wschodniej Syrii
- Zagheh w północnym Iranie
- Umm Dabaghiyah w północnym Iraku
Żadne z tych osiedli nie osiągnęło takiego poziomu rozwoju jak Çatal Höyük.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona międzynarodowego projektu badawczego Çatalhöyük
- Strona o Çatalhöyük opracowana przez Science Museum of Minnesota (ang.)
