Łuska (nabój)

Z Wikipedii

Łuska odrzucana z karabinka M4 bezpośrednio po wystrzeleniu

Łuska (gilza) – jest to część naboju, służąca do umieszczenia w niej ładunku miotającego i spłonki. W nabojach zespolonych służy do umocowania pocisku. Zabezpiecza i uszczelnia komorę nabojową podczas strzału.

Wyróżnić można: łuski karabinowe, pistoletowe, rewolwerowe, myśliwskie i działowe (artyleryjskie).

Łuskę wynalazł w 1812 roku Francuz szwajcarskiego pochodzenia, nazwiskiem Pauly. Stworzony przez niego łuska miała papierowe ścianki i mosiężne dno. Był to przełom w broni palnej, rozwiązujący problemy z ładowaniem broni odtylcowej i umożliwił znacznie szybsze ładowanie. Łuski dzieli się według sposobu zapłonu spłonki, na trzy typy:

nabój typu Lefaucheux (lub: igłowy), wynaleziony w 1835 r. Kurek uderzał w znajdujący się z boku dna łuski pręcik, który detonował piorunian rtęci w spłonce. Dziś nie używany.
nabój bocznego zapłonu. Piorunian był umieszczony tutaj wewnątrz kryzy łuski. Iglica broni uderzała punktowo na brzegu dna łuski. Dziś rzadko używany, m. in. w amunicji kal. 0,22 cala.
nabój centralnego zapłonu. Piorunian znajduje się w środku dna łuski. Iglica uderza w łuskę centralnie. Dziś używany niemal we wszystkich rodzajach nabojów.

Z uwagi na materiał, łuski można podzielić na:

mosiężne - najczęściej spotykane i sposobne do wielokrotnego użytku
wykonane ze stopu aluminium, stalowe, a nawet z włókien sztucznych - wprowadzane przez niektóre wytwórnie na rynek cywilny - tańsze od mosiężnych, jednorazowe, najczęściej niskiej jakości.

W zależności od rodzaju spłonki (boxer lub Berdan) gniazdo spłonki będzie różnie ukształtowane. Ponadto, łuska używająca spłonki boxer będzie miała jeden otwór zapłonowy, a łuska do spłonki Berdan ma dwa takie otwory.

Łuski mogą być o kształcie:

prostym - tak jak w nabojach 9 mm Parabellum - popularny rodzaj w nabojach pistoletowych i rewolwerowych.
zwężającym się - tył łuski ma większą średnicę niż przód - obecnie rzadko występuje, głównie w starych okazach broni.
przewężającym - podobnym do kształty szyjki butelki - większość nabojów karabinowych ma taki kształt.

Tył łuski może być:

z kryzą - tak jak w przypadku małokalibrowego naboju .22LR lub 30-30 Winchester. Kryza spełnia podwójną rolę: zapewnia prawidłowe położenie naboju w komorze nabojowej i za nią zahacza pazur wyrzutnika. Większość nabojów rewolwerowych jest tego typu.
bezkryzowa - rowek w pobliżu dna łuski służy za zaczep pazura wyrzutnika a jej prawidłowe położenie w komorze nabojowej kontrolowane jest długością łuski - większość nabojów pistoletowych i karabinowych jest tego typu.
z półkryzą - ta łuska ma zarówno małą kryzę do ustalenia pozycji w komorze i rowek, który może służyć w zamkach działających z opóźnieniem.
z kryzą zmniejszoną - występuje i rowek i kryza. Kryza ma mniejszą średnicę od łuski. Zastosowanie - jak wyżej.
opasany - łuska bezkryzowa z dodatkowym wzmocnieniem dna w postaci paska mosiądzu opasującego łuskę tuż powyżej rowka. Typ stosowany we wczesnej wersji amunicji Magnum

Informacja o kalibrze broni, np. 9 mm x 19 Parabellum, mówi oprócz średnicy pociski także długość łuski, tutaj 19 mm. Gdy występuje literka "R", np. 7,62 mm x 54R Mosin, oznacza to, że kryza (czyli dno łuski) ma większą średnicą od łuski i "wystaje" uniemożliwiając pociskowi wsunięcie się w głąb lufy.