Świadome macierzyństwo

Z Wikipedii

Świadome macierzyństwo - idea zgodnie z którą kobieta wraz ze swoim partnerem powinni w sposób całkowicie racjonalny sterować swą płodnością, decydując się na posiadanie dzieci w liczbie adekwatnej do warunków materialnych, w momencie nie zakłócającym ich funkcjonowania w społeczeństwie (np. nie w fazie pobierania nauki lecz już po osiągnięciu dojrzałości umysłowej, emocjonalnej i społecznej), w okresie optymalnym fizjologicznie (dla kobiety jest to wiek mniej więcej od 18 do 33-35 lat)^[1], a kolejne ciąże nie powinny następować zbyt szybko po sobie^[2], zaś ciąża od samego początku powinna odbywać się pod kontrolą lekarza - by maksymalnie zmniejszyć możliwość urodzenia się dziecka niepełnosprawnego.

W Czasach, gdy w II RP świadome macierzyństwo zaczął propagować Tadeusz Boy-Żeleński (wraz z Ireną Krzywicką założył w Polsce pierwszą poradnię świadomego macierzyństwa) medycyna nie dysponowała skutecznymi środkami antykoncepcyjnymi ani technikami badań prenatalnych. Idea świadomego macierzyństwa sprowadzała się wówczas do uświadamiania jak stosować dostępne wówczas metody antykoncepcji. Nawet poznański oddział Zjednoczenia Katolickich Związków Polek ^[3] analizował zalety abstynencji seksualnej oraz sterylizację.

Kwestia planowania potomstwa w świadomym macierzyństwie nadal pozostaje sprawą kluczową. Teoretycznie, w okresie dojrzałości, zdrowa kobieta może urodzić 20-30 dzieci. Jeśli tak się nie dzieje, to tylko dzięki temu, że wszyscy stosują jakąś metodę antykoncepcji, chociaż nie zawsze optymalną (najczęściej wskutek braku wiedzy medycznej). Inne aspekty świadomego macierzyństwa są trudne do kontroli i zależą głównie od samych zainteresowanych, głównie od poziomu ich świadomości i odpowiedzialności za swe poczynania. Wytworzeniu odpowiedniej postawy sprzyja praktykowane w wielu krajach europejskch wychowanie do życia w rodzinie (w poszczególnych krajach stosuje się różne nazwy i różny zakres tematyki).

W okresie PRL do świadomego macierzyństwa przywiązywano wielką wagę, bowiem państwo odpowiadało za poziom życia obywateli, co przy znacznym przyroście nie było łatwe do osiągnięcia^[4]. Dzieci i młodzież były uświadamiane (w ograniczonym zakresie) w ramach nauki przedmiotu biologia, po wprowadzeniu ośmioklasowej szkoły w klasie ósmej a w większym zakresie w klasach IV i VII od początku lat 80. XX w. po kolejnej reformie szkoły podstawowej. Próba wprowadzenia tego tematu do szkół średnich została skutecznie oprotestowana przez przeciwników uświadamiania seksualnego^[5] Od 1957 r., propagowaniem świadomego macierzyństwa oraz wszelką pomocą seksuologiczną dla młodzieży, dorosłych i małżeństw zajęło się Towarzystwo Świadomego Macierzyństwa - kontynuator inicjatywy Boya-Żeleńskiego. Po roku 1989 wobec braku wsparcia ze strony państwa i zakładów pracy (głównie chodziło lokale i darmowe środki przepisywane na receptę bo wiele prac wykonywano charytatywnie) Towarzystwo musiało zmienić zasady działania, ograniczyć swą działalność i zacząć w pełni zarabiać na siebie ^[6]. Wśród osób propagujących idee świadomego macierzyństwa z wykorzystaniem metod naturalnych duży wpływ miała działalność naukowa prof. Włodzimierza Fijałkowskiego^[7]. Większość ginekologów jednak nie ograniczała się do opanowania jednej metody lecz starała się dobierać środki antykoncepcyjne i swe porady optymalnie do sytuacji swoich pacjentów i najnowszych osiągnięć nauki. Do najsłynniejszych, działających również w Towarzystwie, należeli Michalina Wisłocka, Mikołaj Kozakiewicz, Zbigniew Lew Starowicz, Kazimierz Imieliński, Wiesław Sokoluk i wielu innych lekarzy zwalczających przesądy i propagujących wiedzę medyczną z seksuologii, wychowania, psychologii.

W III RP obserwuje się stosunkowo małe zainteresowanie świadomym macierzyństwem, pomimo, iż obecnie medycyna dysponuje w tej dziedzinie dużymi możliwościami. Ze względu na ryzyko spadku przyrostu naturalnego państwo, jak i niektóre organizacje społeczne i religijne są zainteresowane jak największą dzietnością rodzin nieuwzględniając że koszt większej dzietności spada na same rodziny bo pomoc państwa jest minimalna^[8].

Współczesne problemy z realizacją idei świadomego macierzyństwa to w głównej mierze niewielkie wsparcie finansowe ze strony państwa dla sztucznych środków antykoncepcyjnych, badań prenatalnych i sztucznych zapłodnień. Praktyczny zakaz aborcji oraz praktyka oceny oddziałów położniczych na podstawie ilości urodzeń żywych (a nie zdrowych) skutkują nadmiernym i niepotrzebnym obciążeniem społeczeństwa (NFZ)^[9]. W pełni ze świadomego macierzyństwa mogą obecnie korzystać tylko osoby mogące wyjechać za granicę lub uzyskać pomoc za prywatne środki płatnicze^[10].

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Wisłocka M., Sztuka kochania, Warszawa 1985, w rozdziale: Nie należy zaczynać zbyt wcześnie
2. ↑ Wisłocka M., Sztuka kochania, Warszawa 1985 w rozdziale: Harmonia seksualna
3. ↑ por. Marja Kempińska, Świadome macierzyństwo, Poznań 1934, Drukarnia św. Wojciecha
4. ↑ W latach 1970-1979 przyrost wynosił 9,7‰ i był największy w całej Europie
5. ↑ Wiesław Sokoluk, Dagmara Andziak, Maria Trawińska, Przysposobienie do życia w rodzinie - podręcznik do szkoły średniej został oprotestowany i już po wydrukowaniu wycofany z użytku szkolnego i księgarń, większość nakładu przeznaczono na makulaturę.
6. ↑ http://www.federa.org.pl/publikacje/biuletyn/biul16/biul16_7.htm
7. ↑ min. wielokrotnie wznawiana pozycja Biologiczny rytm płodności a regulacja urodzeń, 3 wydania w języku polskim - Państwowy Związek Wydawnictw Lekarskich 1973, 1974, 1978 oraz 2 w języku rosyjskim: 1974 i 1976
8. ↑ prof. Adam Cekański, Antykoncepcja, Warszawa 1984 PZWL - "Wyniki badań brytyjskich wykazały, że jedynacy rozwijają się jednakowo dobrze we wszystkich warstwach społecznych, zarówno w rodzinach uboższych, jak i bogatszych. Natomiast im liczniejsza jest rodzina, tym niższy jest wzrost i masa ciała oraz późniejsza pierwsza miesiączka u dziewcząt. Przeprowadzone w Szkocji badania wykazały u jedynaków przeciętny IQ 113 natomiast u dzieci mających czworo rodzeństwa przeciętny IQ wynosił 81. Wg WHO w rodzinach wielodzietnych dzieci częściej chorują (zwł. na choroby układu oddechowego oraz choroby wynikłe z niedoborów żywieniowych i braku higieny np. pasożyty). Wielodzietność ma ujemny wpływ na rozwój fizyczny i intelektualny. Zbyt mały odstęp między kolejnymi ciążami mają negatywny wpływ na tzw. przeżywalność dzieci oraz zbytnio obciążają rodziców zwł. matkę. 5-6 poród stwarza realne niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia kobiety"
9. ↑ Na Zachodzie wprawdzie też się tak ocenia lecz tam realnie istnieje możliwość wykonania aborcji w razie stwierdzenia uszkodzeń płodu lub zagrożenia zdrowia matki. W Polsce przypadek Alicji Tysiąc, pokazuje że z przyczyn ideologicznych nawet dochodzi do lekceważenia obowiązującego prawa
10. ↑ Pacewicz P., Aborcja - czekając na referendum w:Gazeta Wyborcza z 14.01.2008

[edytuj] Literatura poszerzająca temat

• Żeleński (Boy) T. Reflektorem w mrok, Warszawa 1985 zwłaszcza cykle esejów Dziewice konsystorskie i okupanci w sutannach oraz Piekło kobiet i zaułki paragrafów mówiące o społecznych skutkach nieświadomości i ulegania autorytetom będących na bakier z racjonalizmem.
• Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania pod red. N. Wolańskiego i A. Siniarskiej, Warszawa 1979 - książka w dużej mierze traktuje o wpływie warunków materialnych na rozwój fizyczny dziecka
• Rodzina i dziecko praca zbiorowa pod red. M. Ziemskiej - książka o wpływie warunków społecznych (rodziny) na rozwój psychiczny i umysłowy dziecka
• Seksuologia kulturowa pod red. K. Imielińskiego, Warszawa 1980 - książka o różnych postawach wobec seksu i antykoncepcji, także w ujęciu historycznym.