Agostinho Neto

Z Wikipedii

António Agostinho Neto (ur. 17 września 1922 w miejscowości Icolo e Bengo, Angola, zm. 10 września 1979 w Moskwie), angolski polityk i poeta, w latach 1975-1979 pierwszy prezydent niepodległej Angoli.

W latach 40. XX w. należał do ruchu kulturowego Odkrywamy Angolę (port. Vamos descubrir Angola), mającego na celu powrót do korzeni oraz odkrywanie tradycyjnej, ludowej kultury Angoli. Mimo zaangażowania w ruch niepodległościowy, studiował medycynę w Lizbonie.

Po zakończeniu studiów wrócił do Angoli, gdzie podjął pracę jako lekarz. Ze względu na uczestnictwo w ruchu niepodległościowym dość szybko został uznany przez portugalskie władze kolonialne za wroga. Za udział w antykolonialnych akcjach oraz przynależność do partii komunistycznej został uwięziony, co wywołało protesty jego pacjentów. Protesty zostały spacyfikowane a Neto wywieziono do Portugalii. W 1962 r. udało mu się stamtąd uciec, najpierw do Maroka a potem do Kinszasy (Demokratyczna Republika Konga), skąd kierował działaniami partyzanckimi w Angoli.

Neto był współzałożycielem Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli, jednego z trzech ugrupowań politycznych, które po wycofaniu się Portugalczyków spierały się o władzę nad Angolą po ogłoszeniu niepodległości 11 listopada 1975 r. Neto został pierwszym prezydentem niepodległej Angoli. Dość szybko rząd angolski wszedł w bliskie kontakty ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami komunistycznymi (m.in. Kubą). Po zakończeniu kadencji został zastąpiony na stanowisku przewodniczącego MPLA oraz głowy państwa przez José Eduarda dos Santosa.

Agostinho Neto należy do najbardziej znanych poetów angolskich. Tworzył w języku portugalskim, głównie wiersze o dużym ładunku zaangażowania, głęboko osadzone w miejscowej tradycji afrykańskiej a jednocześnie nawołujące do przemian, walki o wolność, o godność.

W przekładzie na język polski ukazał się tom wierszy Neto pt. Palmy nadziei w przekładzie I. Kani, Kraków 1978 a także drobne utwory, opublikowane m.in. w Antologii poezji afrykańskiej w oprac. W. Leopold i Z. Smolarka, Warszawa 1974 oraz na łamach periodyków literackich.