Angola

Z Wikipedii

República de Angola Republika Angoli
Flaga Angoli Godło Angoli
Dewiza: (łac.) Virtus Unita Fortior (Jedność wzmacnia)
Hymn: Angola Avante (Naprzód, Angolo)
Język urzędowy	portugalski
Stolica	Luanda
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent José Eduardo dos Santos
Szef rządu	premier Fernando da Piedade Dias dos Santos
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	22. na świecie 1 246 7001 km² ~0%
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	69. na świecie 12 531 0002▲ 10 osób/km²
Jednostka monetarna	Kwanza (AOA)
Niepodległość	od Portugalii 11 listopada 1975
Strefa czasowa	UTC +1
Kod ISO 3166	AO
Domena internetowa	.ao
Kod samochodowy	ANG
Kod telefoniczny	+244
1  Dane podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA) (en) 2  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA) (en), World Gazetteer szacuje liczbę ludności w 2008 roku na ok. 16 854 000 (źródło) (en)

Angola (Republika Angoli - República de Angola) – państwo w południowo-zachodniej Afryce nad Oceanem Atlantyckim, członek Unii Afrykańskiej. Sąsiaduje z Demokratyczną Republiką Konga, Namibią, Kongiem oraz Zambią. W przeszłości była kolonią portugalską. Posiada znaczne zasoby surowców naturalnych, w tym ropy naftowej i diamentów.

Nazwa Angola pochodzi od imienia króla N’Gola - władcy ludu Mbundu, który żył w okolicach Luandy. Jego królestwo zostało podbite i zniszczone przez Portugalczyków.

Spis treści 1 Ustrój polityczny 2 Podział administracyjny 3 Geografia 4 Historia 5 Gospodarka 6 Demografia 7 Kultura

[edytuj] Ustrój polityczny

W chwili obecnej rzeczywista władza sprawowana jest przez prezydenta. Częściami władzy wykonawczej są prezydent (José Eduardo dos Santos), premier (obecnie Fernando da Piedade Dias dos Santos) oraz rada ministrów. Gubernatorzy 18 prowincji są powoływani i odwoływani przez prezydenta. Konstytucja z 1992 roku określa ogólną strukturę państwa oraz prawa i obowiązki obywateli. System sądownictwa opiera się na prawie portugalskim oraz prawie zwyczajowym. Nie jest jednak sprawny i posiada wiele luk. Sądy znajdują się w jedynie 12 z ponad 180 okręgów. Instancją apelacyjną jest Sąd Najwyższy. Sąd Konstytucyjny, posiadający możliwość rewizji wyroków, nie został jak dotąd powołany.

Trwająca 26 lat wojna domowa zniszczyła polityczne i społeczne organizacje. Według szacunków ONZ 1,8 miliona osób zostało zmuszonych do opuszczenia własnych domów, a życie 4 milionów uznaje się za dotknięte działaniami wojennymi. Życie na terenie całej Angoli jak i w Luandzie odzwierciedla rozmiar zniszczeń tak w administracji publicznej jak i wielu społecznych instytucjach. Chroniczny zły stan gospodarczy kraju uniemożliwia zaopatrzenie szpitali w leki, szkół w książki a pracowników strefy budżetowej w potrzebne do pracy przedmioty.

Prezydent zapowiedział na 2006 rok wybory mające na celu wyłonienie prezydenta i Zgromadzenia Narodowego. Byłyby to pierwsze od 1992 roku wybory parlamentarne.

[edytuj] Podział administracyjny

Kraj jest podzielony na 18 prowincji:

1. Bengo
2. Benguela
3. Bije
4. Kabinda
5. Kuando-Kubango
6. Kuanza Północna
7. Kuanza Południowa
8. Kunene
9. Huambo
10. Huila
11. Luanda
12. Lunda Północna
13. Lunda Południowa
14. Malanje
15. Moxico
16. Namibe
17. Uige
18. Zair

[edytuj] Geografia

• Stolica: Luanda
• Większe miasta: Huambo, Benguela, Lobito, Lubango, Namibe

• Położenie geograficzne: 11°-23°E, 5°-18°S
• Długość granic lądowych: 5198 km
  • Demokratyczna Republika Konga 2511 km
  • Kongo 201 km
  • Namibia 1376 km
  • Zambia 1110 km
• Długość wybrzeża: 1600 km
• Najwyższy punkt: Morro de Moco 2,620 m n.p.m.
• Najniższy punkt: Ocean Atlantycki 0 m n.p.m.

[edytuj] Historia

Na terenie dzisiejszej Angoli przed kolonizacją portugalską istniały trzy państwa: Kongo, Ndondo oraz Lunda. Kraj Kongo rozpościerał się od terenu dzisiejszego Gabonu do rzeki Kwanzy na południu. W roku 1575 Portugalia założyła swą kolonię w Luandzie. Kolonia ta zajmowała się głównie handlem niewolnikami. W XVI wieku Portugalczycy stopniowo opanowywali dzięki dyplomacji i wojnom tereny nabrzeżne. W okresie między 1641 i 1648 terytorium to przejęli Holendrzy, umacniając tutejsze, nastawione przeciw Portugalii kraje. W roku 1648 Portugalczycy odzyskali luandyjską kolonię i rozpoczęli podbój Kongo i Ndondo. Podbój ten ostatecznie zakończył się w roku 1671, jednakże tereny położone w głębi lądu aż do początków XX wieku nie były w pełni kontrolowane przez portugalską administrację. W roku 1951 kolonia przekształcona została w prowincję zamorską, zwaną Portugalską Afryką Zachodnią. Odmowa rozpoczęcia procesu dekolonizacyjnego zaowocowała powstaniem trzech organizacji wyzwoleńczych: Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli (port. Movimento Popular de Libertação de Angola - MPLA), Narodowego Frontu Wyzwolenia Angoli (port. Frente Nacional de Libertação de Angola - FNLA) oraz Narodowego Związku na rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli (União Nacional para a Independência Total de Angola, UNITA).

Po 14 letniej wojnie partyzanckiej, w roku 1975 Angola uzyskała niepodległość. Portugalia przekazała władzę MPLA, organizacji o marksistowskich korzeniach i wspieranej przez ZSRR. Tuż potem doszło do wybuchu wojny domowej pomiędzy organizacjami wyzwoleńczymi. FNLA wkrótce wycofała się z walki. Rozgorzały walki między wspieranym zbrojnie przez Kubańczyków Ludowym Ruchem Wyzwolenia Angoli (MPLA) i wspieranym przez RPA oraz USA - Narodowym Związkiem na rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli (UNITA). W roku 1991, obie frakcje zgodziły się na utworzenie dwupartyjnego systemu rządów. Jednakże po wyborach, wygranych przez obecnego prezydenta (wywodzącego się z MPLA) i zakwestionowaniu ich wyników przez UNITA, wznowiono działania wojenne. Zakończono je w roku 1994 podpisaniem porozumienia pokojowego w Lusace. Już cztery lata później walki wybuchły z nową siłą.

22 lutego 2002 roku, śmierć Jonasa Savimbi - przywódcy UNITA, doprowadziła do kolejnego zawieszenia broni. Sytuacja w kraju zaczyna ulegać poprawie, jednakże prezydent José Eduardo dos Santos nie zdecydował się jak dotąd na przywrócenie demokratycznego sposobu sprawowania władzy, zawieszonego w 1998 r. W 2007 r. prezydent José Eduardo dos Santos zobowiązał się do rozpisania nowych wyborów.

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka Angoli ze względu na trwające niemal bezustannie przez ćwierćwiecze działania wojenne znajduje się w stanie dezorganizacji. Pomimo bogatej bazy surowców naturalnych, dochody na mieszkańca należą do najniższych na świecie. Wydobycie ropy naftowej i związane z tym przedsięwzięcia są głównym źródłem dochodów, stanowiąc 45% PKB i 90% eksportu Angoli. Ze względu na trwające działania wojenne, prowadzone pomimo podpisania w grudniu 1994 roku porozumienia pokojowego, a także z uwagi na liczne pozostałe w ziemi miny, nie ma chętnych do uprawy ziemi, co zmusza do importowania znacznych ilości żywności. Aby móc w pełni korzystać ze swych bogatych zasobów (między innymi złota, diamentów, rozległych lasów, łowisk na Atlantyku i złóż ropy naftowej) Angola musi doprowadzić do zawarcia trwałego pokoju a także zreformować rząd. Pomimo działań wojennych w 1998 roku wzrost gospodarczy wyniósł w roku 1999 4%. Dziś jednak tempo wzrostu gospodarczego Angoli wynosi 19,1%. Jest to spowodowane głównie hossą na rynku ropy naftowej. Rosnąca produkcja ropy daje dobre widoki na przyszłość, jednakże wewnętrzne walki odstraszają do inwestycji poza sektorem paliwowym.

[edytuj] Demografia

W użyciu pozostaje przede wszystkim język portugalski, jako język urzędowy kraju. Poza tym szeroko używane są języki bantu (kimbundu, umbundu, kikongo), a także inne języki afrykańskie.

• Religie: katolicyzm 51%; protestantyzm 15%; pozostałe religie 34%.
• W skład etniczny Angoli wchodzą plemiona Bantu: ludy Ovimbundu (25% ogółu ludności), Kimbundu (23%), Kongo (13%), Mulaci (2%), przybysze z Europy (1%), inni (36%).

[edytuj] Kultura

• Święto narodowe: Dzień Niepodległości - 11 listopada