Ajschylos
Z Wikipedii
Ajschylos, Aischylos z Eleusis (gr. Αἰσχύλος), (ur. 525 p.n.e. w Eleusis, zm. 456 p.n.e.) jeden z najwybitniejszych (obok Sofoklesa i Eurypidesa) tragików ateńskich, powszechnie uważany za rzeczywistego twórcę tragedii greckiej - wprowadził na scenę drugiego aktora, przyczynił się do rozwoju dialogu i akcji scenicznej, ograniczył rolę chóru, wprowadził do tragedii akcję dziejącą się poza sceną.
[edytuj] Biografia
Ajschylos był synem Euforiona, pochodził z zamożnej, prawdopodobnie arystokratycznej rodziny, lecz swoją sympatią obdarzył demokrację ateńską. Ajschylos dość wcześnie rozpoczął działalność dramatopisarską: po ukończeniu 25 roku życia (w okresie 70 Olimpiady w latach 499-496 p.n.e.) rywalizował podobno w konkursie tragicznym z Pratinasem i Choirilosem, a pierwsze zwycięstwo odniósł w roku 484 p.n.e.. W sumie 13 razy zdobywał doroczną nagrodę ateńskich igrzysk teatralnych. W wieku 35 lat, w roku 490 p.n.e. walczył jako hoplita przeciwko Persom w bitwie pod Maratonem (w tej bitwie bohatersko zginął jego brat, Kynegeiros). Najprawdopodobniej brał również udział w bitwie pod Salaminą (480 p.n.e.) i bitwie pod Platejami (479 p.n.e.). Około roku 476 p.n.e. poeta na zaproszenie tyrana Syrakuz, Hierona I, wyjechał na Sycylię na uroczystości związane z założeniem miasta Etna - podobno Ajschylos wystawił tam swój dramat Etnijki. Drugą, a jak przypuszczają niektórzy badacze - trzecią podróż na Sycylię poeta odbył pod sam koniec życia. Wyjazd ten łączono z faktem, że Ajschylos w jednej ze swoich sztuk zdradził pewne tajemnice misteriów i że uwikłało go to w proces, zakończony jego uniewinnieniem. Źródła starożytne wskazują jeszcze inne powody wyjazdu tragika w tę ostatnią podróż: jednym z nich miało być wygnanie z Aten, spowodowane rzekomo zawaleniem się trybun podczas agonu tragediowego, w którym wystawiano jego sztuki; innym - porażka poniesiona w konkursie na elegię sławiącą poległych w bitwie pod Maratonem; lub wreszcie - zwycięstwo Sofoklesa nad Ajschylosem w agonie około roku 468 p.n.e.. Wiadomo jednak, że poeta najprawdopodobniej zmarł około roku 456 p.n.e. w sycylijskim mieście Gela. Według legendy zginął, gdy orłosęp brodaty zrzucił na jego łysą głowę żółwia sądząc, że to kamień, na którym można rozłupać skorupę.
Ajschylos w swych utworach zdołał się wznieść na wyżyny prawdziwej poezji. Jego tragedie rozgrywane są zawsze w kręgu największych problemów moralnych i religijnych, dla których poeta potrafił odnaleźć w historii lub w micie odpowiedni materiał fabularny i tworzyć potężne postaci, zdolne udźwignąć ciężar reprezentowanych przez siebie idei - bohaterów Ajschylosa cechuje niemal posągowość. Uderzająca w tragediach Ajschylosa jest również majestatyczność i dostojeństwo stylu, prostota i liryczność języka, sceny pełne dramatycznego napięcia i prawdziwego tragizmu. Należy zwrócić jeszcze uwagę na stosunek Ajschylosa jako artysty i myśliciela do własnej współczesności. W jego tragediach odbiło się wiele ważnych problemów epoki formowania się fundamentów demokracji ateńskiej. Ajschylos osadzając swoje utwory w świecie historii lub mitu, wypowiadał się językiem sztuki w wielu doniosłych zagadnieniach swojej epoki, wykazywał wyraźną sympatię dla demokracji ateńskiej, a nienawidził tyranii i wszelkich form despotyzmu.
Twórczość Ajschylosa obejmowała mniej więcej 90 utworów: około 70 tragedii i 20 dramatów satyrowych, jednak do naszych czasów z tego olbrzymiego dorobku w całości przetrwało zaledwie 7 sztuk, a oprócz tego tytuły utworów i różnej wielkości fragmenty.
[edytuj] Twórczość
- Błagalnice (Hiketides) (463 p.n.e.)
- Persowie (Persai) (wystawiono 472 p.n.e.)
- Siedmiu przeciw Tebom (Hepta epi Thebas) (wystawiono 467 p.n.e.)
- trylogia tragiczna Oresteja (wystawiono 458 p.n.e.)
- Agamemnon
- Ofiarnice (Choephoroi)
- Eumenidy (Eumenides)
- Prometeusz w okowach (Prometheus desmotes) (wystawiono 458 p.n.e.)
[edytuj] Kontynuacja
Fragment z "Agamemnona" pojawia się w serialu "Z archiwum X", zabójca Kennedy'ego Cancer Man powtarza tam za Robertem Kennedym przemawiającym w telewizji:
"I nawet gdy śpimy ból kapie kropla po kropli na dno serca i w całej naszej rozpaczy, wbrew naszej woli, przychodzi mądrość"
