Aleksander Kostka-Napierski
Z Wikipedii
Aleksander Leon Kostka-Napierski alias Szymon Bozowski (ok. 1620-1651), oficer polski, w okresie wojny trzydziestoletniej kapitan w służbie szwedzkiej, uczestnik walk w Niemczech. Po śmierci Władysława IV wrócił do Polski. Przywódca chłopów podhalańskich, kontaktował się z Bohdanem Chmielnickim, chciał rozszerzyć powstanie na tereny polskie.
Na początku 1651 zorganizował zaciąg wojsk na Podhalu (z udziałem M. Radockiego i S. Łętowskiego) posługując się (najprawdopodobniej sfałszowanymi) rozkazami królewskim wydanymi na nazwisko Napierski (przedtem był znany jako Aleksander Kostka z Szternberku). Wydał uniwersały do chłopów w Polsce, wzywając ich do obalenia władzy panów i powołując się przy tym na rozkazy królewskie. Jego odezwa nie spotkała się z większym odzewem. Usiłował także zwerbować wojska na Śląsku.
W czerwcu 1651 zajął zamek w Czorsztynie. Przypuszczalnie spodziewał się pomocy ze strony księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego, która jednak nie nadeszła, a Czorsztyn, po krótkim oblężeniu poddał się, wojskom biskupa krakowskiego Piotra Gembickiego a sam Napierski został wydany przez własnych żołnierzy. Znaleziono przy nim min. uniwersał Chmielnickiego gwarantujący chłopom zwolnienie z pańszczyzny w zamian za przystąpienie do buntu. Powstanie stłumiono, a Kostka-Napierski został skazany na karę śmierci. W zeznaniach podczas tortur twierdził, że jest nieślubnym synem Władysława IV a tuż przed wykonaniem wyroku, jako swe prawdziwe nazwisko podał: Szymon Bozowski. W dniu 18 lipca 1651 roku w Krakowie został nabity na pal, pozostali przywódcy chłopscy również zostali straceni.
Wg historyka prof. Pawła Wieczorkiewicza, Kostka Napierski był na usługach Chmielnickiego. Podobne zdanie na temat Kostki Napierskiego ma prof. Janusz Tazbir.
Jednakże inni historycy jak Adam Kersten, podchodzą ostrożnie do powiązań Kostki-Napierskiego z królem szwedzkim, Chmielnickim czy dworem Rakoczych.
Bohater powieści Władysława Orkana Kostka Napierski. Powieść z XVII wieku oraz filmu w reżyserii Jana Batorego Podhale w Ogniu. Patron ulic m. in. w Szczecinie, Łodzi, Katowicach, Gdyni oraz w Warszawie
[edytuj] Bibliografia
- Sława i niesława Kostki-Napierskiego - Janusz Tazbir, w: Mówią wieki nr 3/1993
