Antonianie

Z Wikipedii

Antonianie określani również jako antonici – zakon szpitalny założony w 1095 i zlikwidowany w 1803, żyjący według reguły św. Augustyna. Nazwa wywodzi się od św. Antoniego Pustelnika.

Zakon został założony przez francuskiego rycerza Gastona z wdzięczności za uzdrowienie syna z ergotyzmu, zwanego ogniem św. Antoniego. Pierwotnie było to świeckie stowarzyszenie przy szpitalu St-Didier-de-la-Mothe. W 1095 zatwierdził je papież Urban II. Od 1217 jego członkowie składali trzy śluby zakonne, od 1297 żyli według reguły św. Augustyna. W okresie świetności posiadali w Europie 369 szpitali. Zakonem kierował wielki mistrz lub opat generalny klasztoru St.-Didier, a poszczególnymi domami komturowie. Co trzy lata zbierała się kapituła generalna. W 1502 cesarz Maksymilian I nadał im herb przedstawiający czarnego cesarskiego orła z krzyżem św. Antoniego. Zakon był reformowany w 1616 i 1630. W 1777 został połączony z zakonem maltańskim. W 1803 zakon antonianów zsekularyzowano.

Do Polski antonianów sprowadził biskup wrocławski Henryk z Wierzbna, który nadał im pomiędzy 1313 a 1314 dwa przywileje. Zakonnicy prowadzili szpital w Brzegu. W 1494 po pożarze miasta zrezygnowali z dalszej działalności. Zakupiono wówczas dom, w którym zakonnicy mieszkali aż do swej śmierci w pierwszej ćwierci XVI w. W latach 1343-1346 usiłowali przejąć patronat nad farą w Środzie Śląskiej, ale wskutek objęcia jej rezerwacją papieską nie odnieśli sukcesu. W latach 1507-1519 przebywali przy kaplicy szpitalnej św. Anny we Fromborku.

Z zakonem antonianów związany jest słynny Ołtarz z Isenheim Matthiasa Grünewalda. Dawny kościół w Kolonii (obecnie ewangelicki) należy do bardziej popularnych świątyń w tym mieście.

[edytuj] Bibliografia

• Lexikon für Theologie und Kirche, Bd. 1, Freiburg im Breisgau 1930, kolumna 524.
• Starnawska M., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 1999 ISBN 83-7181-085-7