Astma oskrzelowa

Z Wikipedii

	Dychawica oskrzelowa
(asthma bronchiale)
ICD-10:	J45
J45.0 Dychawica oskrzelowa w głównej mierze z przyczyn uczuleniowych
J45.1 Dychawica oskrzelowa nieuczuleniowa
J45.2 {{{X.2}}}
J45.3 {{{X.3}}}
J45.4 {{{X.4}}}
J45.5 {{{X.5}}}
J45.6 {{{X.6}}}
J45.7 {{{X.7}}}
J45.8 Dychawica oskrzelowa mieszana
J45.9 Nieokreślona dychawica oskrzelowa

Astma oskrzelowa, dychawica oskrzelowa (łac. Asthma bronchiale) - przewlekła, zapalna choroba dróg oddechowych o podłożu alergicznym, charakteryzująca się skurczem oskrzeli, samoistnie lub farmakologicznie odwracalnym, oraz nadreaktywnością oskrzeli.

[edytuj] Przyczyny

W przypadku astmy atopowej objawy choroby są wynikiem reakcji alergicznej typu natychmiastowego. W procesie tym biorą udział trzy zasadnicze składniki: alergen, swoiste przeciwciała IgE oraz komórki układu odpornościowego. Najczęstszymi alergenami w astmie oskrzelowej są: roztocza kurzu domowego (Dermatophagoides pteronyssinus), sierść i naskórek zwierząt, pióra ptaków domowych, pyłki traw, drzew, chwastów, zarodniki grzybów i inne. Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka wystąpienia astmy oskrzelowej jest atopia. Komórki układu odpornościowego biorące udział w procesie reakcji alergicznej to mastocyty, bazofile, eozynofile, limfocyty, monocyty, makrofagi pęcherzyków płucnych, komórki nabłonka oskrzeli.

[edytuj] Podział

Obecnie, biorąc pod uwagę nasilenie objawów i przebieg choroby, astmę oskrzelową dzieli się na:

sporadyczną:
- objawy rzadziej niż 1 raz w tygodniu,
- objawy nocne nie częściej niż 2 razy w miesiącu,
- zaostrzenia są krótkotrwałe;
przewlekłą lekką:
- objawy częściej niż 1x w tygodniu, ale rzadziej niż 1x dziennie,
- objawy nocne częściej niż 2x w miesiącu,
- zaostrzenia mogą zaburzać sen i utrudniać dzienną aktywność;
przewlekłą umiarkowaną:
- objawy codziennie,
- objawy nocne częściej niż 1x w tygodniu,
- zaostrzenia mogą zaburzać sen i utrudniać dzienną aktywność;
przewlekłą ciężką:
- objawy codziennie,
- częste zaostrzenia,
- częste objawy nocne,
- ograniczenie aktywności fizycznej.

[edytuj] Objawy

Typowe objawy to:

napady duszności spowodowane skurczem oskrzeli,
świszczący oddech,
kaszel,

Objawy mogą cofać się częściowo lub całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem leków. Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego. Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu z alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt, pierze, niektóre pokarmy i in.), w trakcie wysiłku fizycznego, podczas oddychania mroźnym powietrzem, w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych) układu oddechowego.

Czynniki zaostrzające objawy astmy to:

kontakt z alergenami,
nawracające infekcje układu oddechowego,
palenie papierosów,
hiperwentylacja wysiłkowa,
niektóre leki,
niektóre składniki pokarmowe.

Chorzy na astmę oskrzelową skarżą się często na ucisk w klatce piersiowej, nadmierną produkcję plwociny, zaburzenia snu i częste napady duszności w godzinach nocnych.

[edytuj] Rozpoznanie

Zobacz więcej w osobnym artykule: Spirometria.

Wstępne rozpoznanie można często ustalić na podstawie dolegliwości zgłaszanych przez chorego. Jednak do ustalenia diagnozy niezbędne są badania dodatkowe. Najistotniejsze to: spirometria z próbą rozkurczową, prowokacyjne testy wziewne, testy skórne (prick testy), poziom swoistych przeciwciał w surowicy krwi (całkowite i swoiste IgE).

[edytuj] Leczenie

Leczenie w astmie oskrzelowej jest ściśle uwarunkowane stopniem ciężkości choroby.

Zasadnicze znaczenie w procesie leczenia astmy ma unikanie kontaktu z czynnikami wywołującymi napad astmy u chorego (unikanie alergenów, unikanie ekspozycji na mroźne powietrze). W niektórych przypadkach możliwe jest leczenie odczulające (desensytyzacja), jedna z metod immunoterapii.

Z uwagi na utrudnienia w leczeniu przyczynowym, stosuje sie zazwyczaj leczenie objawowe. W leczeniu napadów astmy stosuje się leki rozkurczające oskrzela a w długotrwałej, profilaktycznej terapii leki przeciwzapalne.

Obecnie dominującą metodą podawania leków spazmolitycznych (rozkurczowych) jest metoda wziewna – bezpośrednio do układu oddechowego. Ma ona tę istotną zaletę, że minimalizuje negatywne ogólne działania niepożądane. Stosowane są inhalatory dozowane, turbuhalery, a niektórzy chorzy wykorzystują metodę podawania leków w nebulizacji. W ciężkich postaciach choroby niezbędne jest także zastosowanie leków o działaniu ogólnoustrojowym, podawanych w postaci tabletek, iniekcji (zastrzyków) lub kroplówek.

Główne grupy leków o działaniu rozkurczowym, stosowane w astmie oskrzelowej, to:

Leki β-mimetyczne (agoniści receptorów β-adrenergicznych)

Pobudzenie receptorów β-adrenergicznych w oskrzelach powoduje bezpośrednio rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli. Przykłady leków: salbutamol, fenoterol, salmeterol, formeterol, berodual, buventol

Pochodne ksantyny.

Są inhibitorami fosfodiesterazy - enzymu odpowiedzialnego za rozkładanie cyklicznych nukleotydów. Wzrost stężenia cAMP i cGMP w komórkach mięśni oskrzeli powoduje spadek stężenia jonów wapnia i zahamowanie skurczu. Przykłady leków: teofilina, aminofilina

Leki cholinolityczne. Blokują receptory muskarynowe w oskrzelach powodując rozkurcz mięśni oskrzelowych, jeśli skurcz był wywołany pobudzeniem nerwu błędnego, co jest przyczyną napadów astmy u ok. 50% chorych. Nie hamują skurczów innego pochodzenia.

Leki o działaniu przeciwzapalnym:

kortykosterydy podawane w postaci wziewnej, rzadziej w postaci doustnej lub parenteralnej, np. neplit
stabilizatory komórek tucznych. Zmniejszają wydzielanie mediatorów prozapalnych takich jak histamina, prostaglandyny, interleukina.
inhibitory lipooksygenazy (LOX). Hamują syntezę prozapalnych leukotrienów

Inne leki przeciwastmatyczne:

leki o działaniu antyhistaminowym,
leki wykrztuśne i mukolityczne.

Poza tym stosuje się niekiedy metody fizykoterapeutyczne, psychoterapię i gimnastykę oddechową.

W skrajnie zaawansowanych przypadkach napadów astmatycznych zachodzi czasem potrzeba wspomagania oddechu respiratorem.

[edytuj] Specyficzne postaci astmy oskrzelowej

Astma wysiłkowa: napady duszności występują przede wszystkim lub wyłącznie po wysiłku lub po kilku minutach jego trwania i ustępują wkrótce po jego zaprzestaniu. Do dłuższych wysiłków można zaliczyć także zbyt długie przesiadywanie przed komputerem, uprawianie sportu np. biegi długodystansowe.

Astma aspirynowa: postać astmy, w której ciężkie napady duszności rozwijają się po zażyciu kwasu acetylosalicylowego (aspiryna, polopiryna) lub innego niesterydowego leku przeciwzapalnego.

Astma zawodowa: postać astmy ujawniająca się w wyniku zadziałania szkodliwego czynnika zawodowego u pracownika, który do tej pory był zdrowy. U tych chorych objawy choroby mogą ustępować w dni wolne od pracy, w trakcie urlopu. np. Niekiedy osoby pracujące w piekarni nie mogą już "patrzeć" na pieczywo itp. objawy mogą ustąpić po dłuższej nieobecności w pracy.