Prostaglandyny

Z Wikipedii

Prostaglandyny, PGs – grupa hormonów, pochodnych kwasu arachidonowego należących tym samym do grupy eikozanoidów. Należą one do hormonów parakrynowych (działających miejscowo), są regulatorami procesów fizjologicznych, powstają wskutek pobudzenia nerwowego.

Spis treści 1 Historia odkrycia i etymologia 2 Biosynteza 2.1 Kaskada kwasu arachidonowego 2.2 COX 3 Działanie biologiczne 4 Rodzaje prostaglandyn

[edytuj] Historia odkrycia i etymologia

• 1930 r. dwaj niemieccy ginekolodzy Kurzok i Lieb odkryli, że macica ludzka po kontakcie z nasieniem mężczyzny kurczy się silnie i rozkurcza
• Ulf von Euler, laureat nagrody Nobla, badając odkryte przez Niemców zjawisko wywnioskował, że skurcze macicy wywołuje produkowana przez gruczoł krokowy niezidentyfikowana substancja. Euler nazwał tę substancję prostaglandyną od łacińskiego określenia gruczołu krokowego glandula prostatae; obecnie wiadomo, że Euler był w błędzie, ponieważ prostaglandyny produkują pęcherzyki nasienne
• około 1945 r. Bergström i współpracownicy wyizolowali z nasienia dwie prostaglandyny nazywając je PGE i PGF.

[edytuj] Biosynteza

Po zadziałaniu na komórkę czynników fizjologicznych takich jak hormony i neuroprzekaźniki, lub patologicznych, takich jak toksyny, czynniki drażniące, mikroorganizmy, następuje uwalnianie hormonów tkankowych. Powodują one zaburzenia wewnątrz komórki, m.in. uszkadzają błonę lizosomów, których enzymy lityczne, po przedostaniu się do cytozolu niszczą organelle i błony. Hydrolazy mogą hydrolizować wiązania estrowe fosfolipidów błonowych, czego efektem jest uwolnienie wolnych kwasów tłuszczowych do cytoplazmy. Jeżeli uwolnionym kwasem jest kwas arachidonowy, ulega on kaskadzie kwasu arachidonowego w wyniku czego powstają PGs.

[edytuj] Kaskada kwasu arachidonowego

Kwas ulega przemianom przez zespół enzymów zwanych syntetazą prostaglandynową, w której skład wchodzą:

• cyklooksygenaza – hydro peroksydacja na węglu jedenastym i cyklizacja łańcucha;
• lipooksygenaza – karboksylacja;
• izomeraza – specyficzne komórkowo i tkankowo enzymy, które odpowiadają za wytworzenie poszczególnych PGyn.

[edytuj] COX

Prostaglandyny syntetyzowane są przez enzym zwany cyklooksygenazą (COX). Istnieją dwie formy enzymu COX: COX-1 i COX-2. Obie formy syntetyzują prostagladyny, z tym, że ich funkcja jest nieco inna:

• prostaglandyny COX-1 – m.in. chronią błonę wyściełającą żołądek, zmniejszając wytwarzanie kwasu żołądkowego, regulując wydzielanie śluzu oraz prawidłowe ukrwienie żołądka
• prostaglandyny COX-2 – uczestniczą w procesach zapalnych i przyczyniają się do powstania bólu, gorączki i obrzęków.

[edytuj] Działanie biologiczne

PGs działają w miejscu wytwarzania lub wydzielane są do krwi. Nie są nigdzie magazynowane, a ich czas połowicznego rozpadu jest stosunkowo krótki dochodzący maksymalnie do kilku minut. Dlatego działają parakrynnie – są hormonami lokalnymi.

Działanie jest silne i różnorodne, często przeciwstawne:

• pobudzenie lub hamowanie skurczy mięśni gładkich:
  • macicy
  • przewodu pokarmowego
  • przewodu oddechowego
  • naczyń krwionośnych
• hamowanie wydzielania soku żołądkowego
• pobudzenie ruchliwości plemników
• należą do mediatorów odczynu zapalnego; kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna, w wyniku inhibicji cyklooksygenazy zmniejsza produkcję prostaglandyn zmniejszając przez to stan zapalny
• działają chemotaktycznie na leukocyty.

Enzym rozkładający PGs: 15-dehydrogenaza.

[edytuj] Rodzaje prostaglandyn

Znanych jest obecnie ponad 16 rodzajów PGyn u człowieka oznaczonych literami:

• PGA, PGB, PGD, PGE, PGF, PGG, PGH, PGI: PGI₂

a także cyframi, które oznaczają liczbę wiązań nienasyconych w łańcuchu:

• PGA₂, PGE₂, PGH₂.