Avia BH-33

Z Wikipedii

Avia BH-33 PWS-A
Dane podstawowe
Państwo	Czechosłowacja
Producent	Avia Co Kbely w Czakowicach
Typ	Samolot myśliwski
Konstrukcja	dwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne – stałe
Załoga	1 (pilot)
Historia
Data oblotu	1927
Lata produkcji	1928 – 1930
Dane techniczne
Napęd	silnik gwiazdowy Bristol Jupiter IV (BH-33, PWS-A) Škoda L (BH-33L)
Moc	420 KM (309 kW) (BH-33, PWS-A) 500 KM (370 kW) (BH-33L)
Wymiary
Rozpiętość	8,90 m
Długość	7,04 m
Wysokość	2,79 m
Powierzchnia nośna	25,45 m²
Masa
Własna	924 kg (BH-33, PWS-A) 1117 kg (BH-33L)
Startowa	1324 kg (BH-33, PWS-A) 1560 kg (BH-33L)
Osiągi
Prędkość maksymalna	242 km/h (BH-33, PWS-A) 298 km/h (BH-33L)
Prędkość wznoszenia	7 m/s (BH-33, PWS-A)
Pułap	6080 m (BH-33, PWS-A) 8000 m (BH-33L)
Zasięg	450 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 karabiny maszynowe Vickers kal. 7,69 mm (stałe, zsynchronizowane na przodzie kadłuba) (w części samolotów zamontowano czechosłowackie karabiny wz. 28 kal. 7,92 mm)
Użytkownicy
Czechosłowacja, Polska, Jugosławia, Belgia, ZSRR

Avia BH-33 – czechosłowacki samolot myśliwski z okresu międzywojennego, produkowany na licencji w Polsce w Podlaskiej Wytwórni Samolotów jako PWS-A.

Spis treści 1 Historia 2 Użycie w lotnictwie 3 Użycie w lotnictwie polskim 4 Opis konstrukcji 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

W 1927 roku inż. Paweł Beneš i inż. Miroslav Hajna z zakładów lotniczych Avia Co Kbely w Czakowicach opracowali projekt nowego samolotu myśliwskiego, który miał być następcą produkowanego samolotu Avia B-21.

Nowy samolot został oznaczony jako Avia BH-33 i jego prototyp został oblatany pod koniec 1927 roku. Podczas prób w locie stwierdzono, że jest to samolot zwrotny, szybki i ma dobre właściwości pilotażowe, spełniał on wymagania stawiane samolotom myśliwskim. W związku z tym podjęto jego produkcję seryjną w 1928.

Samolotem tym zainteresowało się dowództwo polskiego lotnictwa wojskowego i ostatecznie w 1928 roku zakupiło dwa egzemplarze wzorcowe tego samolotu oraz licencje na ich produkcję w Polsce. Produkcję tego samolotu prowadziła Podlaska Wytwórnia Samolotów (PWS) w Białej Podlaskiej. Samoloty produkowane w PWS zostały oznaczone jako PWS-A i ogółem w latach 1929 – 1930 wyprodukowano ich 50 sztuk.

Samolot Avia BH-33 miał konstrukcję mieszaną, w przeważającej części drewnianą i w celu jego unowocześnienia jego projektanci opracowali nową wersję już z kadłubem o konstrukcji metalowej, która została oznaczona jako Avia BH-33E. Licencję na budowę tej wersji samolotu sprzedano Jugosławii, gdzie była ona produkowana.

Zbudowano także prototyp oznaczony jako Avia BH-33P z owalnym kadłubem z spawanych rur stalowych, lecz ta wersja nie weszła do produkcji seryjnej. Pozostała ona w fazie prototypu.

Ostatnią wersja samoloty była wersja oznaczona jako Avia BH-33L , była to wersja wyposażona w czechosłowacki silnik Škoda L i była produkowana seryjnie.

Łącznie wyprodukowano 235 samolotów Avia BH-33 wszystkich wersji, z tego na licencji w Polsce – 50 sztuk i Jugosławii – 42 sztuki.

[edytuj] Użycie w lotnictwie

Samolot ten był w latach trzydziestych XX wieku standardowym samolotem lotnictwa Czechosłowacji. Po zajęciu przez Niemcy Czechosłowacji część tych samolotów otrzymało lotnictwo słowackie a lotnictwo niemieckiej używało ich do celów treningowych. Samoloty tych używano w lotnictwie jugosłowiańskim w czasie walk z Niemcami w 1941 roku, a następnie pozostałe samoloty otrzymało lotnictwo chorwackie. Używało ich w operacjach przeciwko partyzantce Tito.

Pojedynczymi egzemplarzami tego samolotu dysponowało również lotnictwo belgijskie i ZSRR. Jeden taki samolot posiadało również lotnictwo japońskie, który został użyty do walk na terenie Chin.

[edytuj] Użycie w lotnictwie polskim

Wyprodukowane w latach 1929 – 1930 samoloty PWS-A w 1930 roku zostały skierowane do eskadr myśliwskich, gdzie były eksploatowane do 1935 roku. Lecz już od 1933 roku były wycofywane z użycia z eskadr myśliwskich i kierowane do eskadr treningowych oraz szkół lotniczych.

W eskadrach treningowych przetrwały one do 1939 roku, gdzie służył do nauki akrobacji.

W samoloty te wyposażony był pierwszy polski lotniczy zespół akrobacyjny tzw. Trójka Bajana, w skład której wchodzili: kpt. pil. Jerzy Bajan, kpr. pil. Karol Pniak i kpr. pil. Macek.

[edytuj] Opis konstrukcji

Samolot Avia BH-33 był jednomiejscowym samolotem myśliwskim, dwupłatem o konstrukcji mieszanej.

Kadłub miał konstrukcję drewnianą, w przedniej części znajdował się silnik gwiazdowy. Za silnikiem znajdował się zbiornik paliwa, a zanim odkryta kabina pilota osłonięta z przodu wiatrochronem. Kabina wyposażona była w urządzenia sterownicze i przyrządy pokładowe. Kadłub kończył się usterzeniem klasycznym o konstrukcji drewnianej, stateczniki pokryte były sklejką, a stery płótnem. Kadłub pokryty był sklejką oklejoną płótnem. Na obu bokach kadłuba zastosowano listwy w celu usztywnienia pokrycia.

Płaty miały konstrukcję dwudźwigarową, drewnianą i były pokryte płótnem. Płat dolny miał większą rozpiętość od płata górnego. Lotki były wyważone za pomocą skrzydełek oporowych umieszczono tylko na płacie dolnym. Komorę płatów usztywniono za pomocą słupków duralowych w układzie odwróconej litery „N” oraz cięgnami stalowymi.

Podwozie klasyczne dwugoleniowe z półosiami, wyposażone w amortyzatory gumowe. Płoza ogonowa wykonano z półresora piórkowego.

Napęd stanowił silnik gwiazdowy, śmigło dwułopatowe, drewniane.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Zdjęcie