Bagrationowsk
Z Wikipedii
.png)
Bagrationowsk (ros. Багратионовск, do 1946 niem. Preußisch Eylau, pol. Pruska Iława albo Iławka) – miasto w obwodzie kaliningradzkim w Rosji (6,9 tys. mieszkańców w 2005), położone przy granicy z Polską.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W 1325 roku wielki mistrz krzyżacki Werner von Orseln założył w Natangii, ziemi Prusów, zamek wokół którego powstała później osada. Nazwa zamku w 1326 Yle, w 1379 Eylaw, w 1400 Prussche Ylow pochodzi z języka pruskiego i oznacza miejsce wśród błot. Budową kierował Arnolph von Eylenstein i na ponad 200 lat stał się siedzibą szpitalników, m.in. Konrada von Wallenroda. W 1348 komtur bałgijski lokował osadę. Zamek został zniszczony przez pożar w 1455; później odbudowany. Osada była dwukrotnie zniszczona podczas bezskutecznego oblężenia zamku przez Polaków w 1520 i 1525. W 1521 zamek dostał pod zastaw Fabian von Lehndorff. W 1585 książę Jerzy Fryderyk von Ansbach Hohenzollern nadał Iławie pełne prawa miejskie oraz herb. W 1802 miasto zniszczył wielki pożar.
7 i 8 lutego 1807 w pobliżu miasta rozegrała się krwawa bitwa pomiędzy wojskami francuskimi pod wodzą Napoleona, a armią rosyjską, dowodzoną przez generała Bennigsena, wspomaganą przez kontyngent pruski. Jednym z dowodzących bitwą był generał rosyjski Piotr Iwanowicz Bagration, od którego nazwiska wzięła się obecna, rosyjska nazwa miasta.
W 1814 zrujnowany zamek nabywa rodzina Valentini i wznosi obok dwór. Po pruskiej reformie administracyjnej od 1819 siedziba powiatu (Landkreis). W 1866 do miasta dotarła linia kolei Królewiec – Ełk.
Podczas I wojny światowej miasto zostało zajęte przez Rosjan.
W 1939 miasto liczyło 7485 mieszkańców. 10 lutego 1945 miasto zostało zdobyte przez wojska 3 Frontu Białoruskiego i poważnie ucierpiało w czasie walk. Początkowo linia demarkacyjna pomiędzy Polską i ZSRR przechodziła 1 km na północ od miasta, które podlegało polskiej administracji. Jednak w 1946 roku całą miejscowość włączono do Związku Radzieckiego. Obecnie siedziba powiatu bagrationowskiego.
[edytuj] Zabytki
- gotycki kościół z XIV wieku, przebudowany w XVII/XVIII wieku, zniszczony w czasie bitwy w 1807, uszkodzony w 1945; po wojnie użytkowany jako magazyn, w 1964 gruntownie przebudowany na halę fabryczną
- dom Napoleona, w którym Napoleon Bonaparte zatrzymał się po bitwie, ocalałe skrzydło przy ul. Centralnej (Landsbergerstrasse 19)
- ruiny zamku z XIV wieku, zachowane przyziemie w części południowo-zachodniej, zarysy murów, zachowane stajnia i spichlerz na przedzamczu
- płaskorzeźba rycerza na rynku pochodząca z zamku, tzw. baba pruska
- pomnik bitwy pod Pruską Iławą, odsłonięty 20 listopada 1856
[edytuj] Źródła
- Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
- Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
- Andrzej Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn, Remix, 1992, ISBN 83-900155-1-X
- Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5
- Juri Iwanow, Königsberg und Umgebung, Dülmen, Laumann-Verl., 1994, ISBN 3-87466-185-7
- Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2
- Jarosław Komorowski, Pruska Iława. Spotkania z Zabytkami, Nr 7/2007 ISSN 0137-222X
- Vadim Jur'evič Kurpakov, Kaliningradskaja oblast. Putevoditel, Kaliningrad, Terra Baltika, 2007, ISBN 978-5-98777-012-2
