Baktria (królestwo)

Z Wikipedii

Greckie królestwo Baktrii, wysunięta daleko na wschód część hellenistycznego świata, obejmowało swym obszarem Baktrię, Sogdianę i część terenów Azji Centralnej. Istniało od 250 p.n.e. do ok. 130 p.n.e..

Spis treści 1 Historia 2 Kultura 3 Baktria w literaturze 4 Przypisy

[edytuj] Historia

Założycielem królestwa był Diodotos I, satrapa Baktrii, który wykorzystując wojnę seleucydzkiego króla Antiocha II z Egiptem Ptolemeuszy, w 250 p.n.e. ogłosił się królem^[1] podległych sobie obszarów. Wg historyków Strabona i Justynusa królestwo było rozległe, bogate i potężne. Najprawdopodobniej Diodotos I współdziałał z Seleukosem II w walce z nowo powstałym państwem Partów, rządzonym przez Arsakesa. Po śmierci Diodotosa I jego syn - Diodotos II zawarł sojusz z Partami^[2] przeciwko Seleukosowi II, co pozwoliło odeprzeć seleucydzkiego króla, który próbował przyłączyć ponownie Partię do swego imperium.

Ok. 230 p.n.e. (wg Polibiusza, Strabon z kolei podaje daty 223 p.n.e. - 221 p.n.e.) Grek z Magnezji w Azji Mniejszej Eutydemos, zabił Diodotosa II i przejął tron w królestwie, ustanawiając rządy dynastii Eutydemidów. Ok. 209 p.n.e. królestwo Baktrii zostało zaatakowane przez Seleucydę Antiocha III, który pokonał 10 tys. baktryjskiej jazdy w starciu nad rzeką Arios. Eutydemos schronił się w Zariaspie utożsamianej z Baktrą. Po dwuletnim oblężeniu^[3] miasta Antioch III zgodził się uznać niezależność Baktrii - wg Polibiusza Eutydemos argumentował, iż nie jest właściwie buntownikiem, gdyż zabił syna władcy, który właśnie Baktrię od imperium Seleucydów odłączył, poza tym jego królestwo ochrania bliższe Morzu Śródziemnemu terytoria przed najazdem barbarzyńskich nomadów z północy. Układ przypieczętowano małżeństwem jednej z córek Antiocha III i syna Eutydemosa - Demetriusza. Seleukida otrzymał także słonie bojowe oraz gwarancję przemarszu swoich sił przez terytorium Baktrii w kierunku Indii^[4]. Po odejściu wojsk seleucydzkich obszar Baktrii rozszerzono na zachód, kosztem terytoriów Partów pokonanych przez Antiocha III.

Ok. 190 p.n.e. - 180 p.n.e. Demetriusz I rozpoczął (być może jeszcze za życia ojca) podboje na południu, zdobywając Arachozję i być może część terytoriów na zachód od Indusu ustanawiając królestwo Indo-Greckie. Jego następcy kontynuowali podboje opanowaując dużą część północnych Indii - dolinę Indusu aż do morza, Pendżab, być może nawet Pataliputrę (dzisiejsza Patna).

W Baktrii rządy przejął ok. 170 p.n.e. Eukratydes jeden z dowódców Demetriusza I lub sojusznik Seleucydów obalając prawdopodobnie Antymachusa I. Odparł kontratak z Indii pod dowództwem prawdopodobnie Demetriusza II (może syna Demetriusza I) i dzięki kolejnym kampaniom rozszerzył swoje panowanie na północno-zachodnie Indie. Później został jednak wyparty z Indii przez Indo-Greckiego króla Menandra. W międzyczasie Baktria została zaatakowana przez partyjskiego króla Mitrydatesa I, który zajął tereny na zachód od Arios. Rozpoczął się rozpad królestwa Baktrii, przypieczętowany przez najazd nomadów z północy, przede wszystkim Saków ok. 140 p.n.e.

[edytuj] Kultura

Wykopaliska wskazują, że na terenie Baktrii dominowała kultura hellenistyczna. Np. w mieście Ai-Khanum znaleziono pozostałości greckiego teatru, gimnazjonu, fragmenty hellenistycznych rzeźb oraz korynckich kolumn. W centrum miasta odkryto słup z wypisanym zbiorem około 140 sentencji moralnych skopiowanych z podobnego słupa znajdującego się w świątyni Apollona w Delfach. Świadczy to o utrzymywaniu kontaktów kulturalnych z basenem Morza Śródziemnego. Za doskonały przykład hellenistycznej sztuki uznawane są także baktryjskie monety m.in. największa złota moneta świata hellenistycznego bita przez Eukratydesa.

[edytuj] Baktria w literaturze

W królestwie Baktrii rozgrywa się akcja powieści Teodora Parnickiego "Koniec "Zgody Narodów"".

Przypisy