Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich

Z Wikipedii

Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja
Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich
Data budowy	1842-1848
Data poświęcenia	22 sierpnia 1849
Wyznanie	Kościół rzymskokatolicki
Wezwanie	Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja
Architekt	Daniel Grötschel

Obraz Matki Boskiej Piekarskiej, patronki ludzi pracy na Śląsku

Obraz Matki Bożej wywieziony do Opola

Ołtarz główny z obrazem MB

Rajski Plac z kaplicą św. Bartłomieja

Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich, wchodzi w skład Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej.

[edytuj] Historia

Znana z XII-wiecznych dokumentów historycznych osada Piekary, od 1303 roku posiadał niewielki drewniany kościółek pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła, w stylu romańskim. W bocznym ołtarzu mieścił się wizerunek Maryi Panny nieznanego autora i fundatora. Geneza cudowności wzięła początek w XVII wieku. Lud coraz częściej zaczął gromadzić się przed obrazem, by oddawać cześć Matce Bożej. Według relacji ks. proboszcza Jakuba Roczkowskiego po przeniesieniu obrazu w 1659 roku do ołtarza głównego nastąpiły liczne wypadki cudownych uzdrowień.

W 1676 roku w Tarnowskich Górach wybuchła zaraza, wtedy to pielgrzymi z miasta modlą się przed obrazem Matki Bożej, a gdy wracają zaraza zaczyna ustępować. Była to pierwsza tzw. pielgrzymka "ślubowana", kiedy to cała wioska podejmowała zobowiązanie, że co roku w określonym dniu odbędzie pielgrzymkę jako podziękowanie za otrzymane łaski. W 1680 roku wybuchła zaraza w Pradze, wtedy cesarz austriacki Leopold I Habsburg zwrócił się z prośbą o przywiezienie obrazu. 15 marca 1680 roku w uroczystej procesji przeniesiono obraz ulicami Pragi. Zaraz ustąpiła, a arcybiskup praski Jan Fryderyk Waldstein potwierdził urzędowo cudowność obrazu. W drodze powrotnej obraz zatrzymał się w miejscowości Hradec Kralowe, gdzie ludzie również cierpieli na skutek zarazy. W rok później miasto jako dowód wdzięczności ofiarowało Piekarom obraz wotywny.

20 sierpnia 1683 roku król Jan III Sobieski, zmierzając pod Wiedeń, gdzie stoczył zwycięską bitwę z wojskami wezyra Kary Mustafy pragnął pomodlić się w piekarskim kościele, gdzie wysłuchał mszy i przed obrazem Matki Bożej prosił o zwycięstwo.

W 1702 roku ze względu na bezpieczeństwo, które zagrożone było walkami religijnymi obraz Matki Bożej wywieziono do kościoła św. Krzyża w Opolu, gdzie znajduje się do dziś. Tam ikona przez długi czas nie wyróżniał się szczególną czcią i nie przyciągała pielgrzymek. Natomiast do Piekar, mimo iż w kościele znajdowała się tylko replika obrazu przybywały pielgrzymki, co jeden z ówczesnych księży skwitował słowami: Nie pędzel tu mocen, ni praca człowieka, ni drzewo, ni płótno, jeno Duch Boży, który sobie to miejsce i ten lud upodobał.

Rosnący kult maryjny pociągał za sobą takie ożywienie ruchu pątniczego w XIX wieku, że drewniany kościółek okazał się zbyt ciasny. W 1826 roku proboszczem został ks. Jan Alojzy Ficek, który postanowił wybudować nową, większą, murowaną świątynię. Budowali ją miejscowi ludzie, którzy także zbierali pieniądze na ten cel. Konsekracji nowego, neoromańskiego kościoła dokonał biskup wrocławski Melchior von Diepenbrock 22 sierpnia 1849 roku. Wokół świątyni według projektu Daniela Groetschla znajdują się cztery kaplice oraz Rajski Plac z piątą kaplicą św. Rafała, w której znajduje się ołtarz z pierwotnego kościoła św. Bartłomieja. Wzdłuż muru kościelnego, na kamiennych cokołach umieszczono wykute w kamieniu figury 12 Apostołów.

1 grudnia 1962 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi piekarskiemu tytuł Bazyliki Mniejszej. W 1999 roku rozpoczął się gruntowny remont kościoła.

[edytuj] Obraz

W ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej Piekarskiej. Właściwy obraz znajduje się jednak w Opolu. Obecny obraz ma wymiary 99x77 cm, układ ma taki sam jak oryginał, tzn. Maryja trzyma Dzieciątko na lewej ręce, w prawej trzyma jabłko, jednak znikła widoczna w pierwowzorze bizantyjska surowość formy. Niewiele pozostało też z cech gotyckich: dłonie i palce zostały skrócone, fałdy szat nabrały płynności, przekształcono rysy twarzy i stonowano kolory. Namalowany pod koniec XVII wieku obraz początkowo pełnił rolę kopii, po wywiezieniu oryginału, sam zajął z czasem jego miejsce i zasłynął licznymi łaskami. 15 sierpnia 1925 roku obraz Madonny Piekarskiej został koronowany przez nuncjusza papieskiego Wawrzyńca Lauri, a korony podarował i poświęcił papież Pius XI. Podczas II wojny światowej, w nocy z 7/8 grudnia 1940 roku nieznani sprawcy ukradli z obrazu papieskie korony. Do dziś nie wiadomo czy była to prowokacja ze strony władz niemieckich, czy po prostu zwykły rabunek. Pierwszej rekoronacji dokonano w 1965 roku. Kolejna profanacja miała miejsce w nocy z dnia 29 lutego/1 marca 1984 roku. W kościele trwały wtedy prace konserwatorskie, m.in. polegające na wymianie witraży. Okoliczności te ułatwiły rabunek. Dnia 15 sierpnia 1985 roku biskup Herbert Bednorz dokonał drugiej rekoronacji cudownego obrazu, zaś biskup Damian Zimoń odmówił akt zawierzenia diecezji katowickiej Pani Piekarskiej. Od tej pory Matka Boska Piekarska jest główną patronką archidiecezji katowickiej.

[edytuj] Piekarscy proboszczowie

ks. Piotr (XIV wiek) - pierwszy bliżej nieznany pleban, spełniający swoją posługę w Piekarach
ks. Józef Ozdoba (XVII wiek) - w 1630 roku zlecono mu tymczasowo funkcję proboszcza, doprowadził budynek kościelny do stanu względnej używalności
ks. Stanisław Diluszowicz (XVII wiek) - od 1657 tymczasowy proboszcz piekarski, w krótkim czasie zbudował przy kościele trzy domy gospodarcze i stodołę, zapewniając ekonomiczne funkcjonowanie parafii
ks. Sebastian Sebastiański (XVII wiek) - proboszcz piekarski w 1659, który krótko sprawuje opiekę duszpasterską
ks. Jakub Roczkowski (XVII wiek) - w bocznym ołtarzu odnalazł zapomniany i zakurzony obraz Matki Bożej, który po oczyszczeniu został przeniesiony do ołtarz głównego, po tym wydarzeniu należy upatrywać początku kultu maryjnego w okolicy, w 1678 odbył się jego proces w sądzie biskupim, za brak informacji o kulcie Piekarskiej Pani u władz zwierzchnich, skazany na miesiąc aresztu, wkrótce proboszcz złożył rezygnację z prowadzenia parafii, jednak cudowny obraz pozostał w ołtarzu głównym
ks. Jan Kranich (XVIII wiek) - jezuita, zarządca parafii, ostatni superior z piekarskich jezuitów zarządzających w latach 1776-1790 parafią i sanktuarium
ks. Bartłomiej Suchan (XVIII wiek) - złożył petycję do króla pruskiego Fryderyka Wilhelma w sprawie powrotu oryginalnego obrazu Matki Boskiej do Piekar, spotkał się jednak z odmową
ks. Józef Nitsch (1822-1826)
ks. Jan Alojzy Ficek (1826-1862)
ks. Bernard Purkop (1862-1882)
ks. Antoni Sobota (1882-1886) - ze względu na jego ciągłe choroby następuje pewien zastój działań religijno-społecznych
ks. Leopold Nerlich (1886-1895)
ks. Karol Nerlich (1895-1900)
ks. Paweł Zielonkowski (1901-1913) wszelkim nabożeństwom odprawianym w piekarskim kościele nadawał zewnętrznego blasku, germanizator, walczył z polskim śpiewem w kościele
ks. Strzybny, administrator (1903-1913) ksiądz wielkiego zapału, pracowitości i oddania sie Matce Bożej, przez parafian nazwany ks. Złotym
ks. Eugeniusz Anders (1913-1924) po I wojnie światowej rozpoczął odmalowywanie kościoła
ks. Franciszek Szulc, administrator (1924)
ks. Wawrzyniec Pucher (1924-1941) dokonał restauracji świątyni na uroczystą koronację obrazu Matki Boskiej Piekarskiej, nawiązał kontakt z Polskim Radiem w Katowicach, które rozpoczęło nadawanie nabożeństw z Piekar, organizował zloty młodzieży męskiej i żeńskiej, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, w 1940 aresztowany i przeznaczony do wysyłki do obozu koncentracyjnego w Dachau, został niespodziewanie zwolniony, zmarł rok później, pochowany w Piekarach
ks. Robert Seweryn, substytut (1939)
ks. Wilhelm Salbert, substytut (1940)
ks. Emanuel Mol (1940-1941)
ks. Henryk Ligoń, administrator (1941- 1947) - w kościele założył nowoczesne ogrzewanie oraz zakupił nowe dzwony
ks. Antoni Godziek, administrator (1947-1957), proboszcz (1957-1973) - w czasie jego pracy duszpasterskiej najważniejszymi wydarzeniami były: rekoronacja obrazu Matki Bożej, której dokonał kard. Stefan Wyszyński, odnowienie cudownego obrazu oraz obchody milenijne (1966) z udziałem kard. Stefana Wyszyńskiego i bpa Karola Wojtyły
ks. prałat Władysław Student, proboszcz i kustosz Sanktuarium (1973-1998), rozpoczął remont kościoła, wież kościelnych oraz dachu, a następnie renowację malowideł Bazyliki, odnowił Rajski Plac i znajdujące się na nim kaplice
ks.prałat Władysław Nieszporek, proboszcz i kustosz Sanktuarium (1998 - nadal), wyremontował wieże i stronę zewnętrzną kościoła oraz przylegające do muru otaczającego świątynię kaplice

[edytuj] Obecni duszpasterze

W piekarskim Sanktuarium posługę sprawuje obecnie 6 kapłanów. Od 1998 proboszczem i kustoszem Sanktuarium jest ks. Władysław Nieszporek, jest on równocześnie dziekanem dekanatu piekarskiego. Wikarzy to: ks.Artur Zaremba (od 1992), ks.Andrzej Pyrsz (od 1999), ks.Tomasz Kopczyk (od 2004), ks.Jacek Starosta (od 2006) oraz ks.Krzysztof Wojaczek (od 2006).

[edytuj] Bibliografia

Ta sekcja wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w niej poprawić: poprawic bibliografię.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Emil Szramek, Piekary - pamiątka koronacji cudownego obrazu Matki Boskiej Piekarskiej, Piekary 1925.
Janusz Wycisło, Sanktuarium Matki Bożej w Piekarach Śląskich, Katowice 1991.
ks.Jerzy Pawlik, Przewodnik piekarski, Katowice 1984.
Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, cz. II dekanaty i parafie, Katowice 2005.