Bitwa morska pod La Houge
Z Wikipedii
| Bitwa morska pod La Houge wojna palatynacka |
|||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||
| Data | 27 maja - 3 czerwca 1692 | ||||||||||||||||
| Miejsce | w pobliżu Cherbourga we Francji | ||||||||||||||||
| Wynik | zdecydowane zwycięstwo Anglii i Holandii | ||||||||||||||||
| Terytorium | kanał La Manche | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Wojna palatynacka oraz w jej ramach: Wojna irlandzka, Wojna króla Wilhelma |
|---|
|
Bantry – Cochem – Moguncja – Bonn – Walcourt – Fleurus – Beachy Head – Boyne – Quebec – Staffarda – Aughrim – Leuze – La Houge – Namur – Steenkerke – Neerwinden – Marsaglia – Ter – Texel – Dogger Bank – Zatoka Hudsona |
Bitwa morska pod La Houge (zwana również bitwą pod Barfleur) miała miejsce między 27 maja a 3 czerwca 1692 (17 maja-23 maja według kalendarza juliańskiego) koło przylądka La Hague koło Barfleur na półwyspie Cotentin w Normandii. Była to decydująca bitwa morska w wojnie palatynackiej
W maju 1692 francuska flota złożona z 44 okrętów liniowych (3142 działa) pod wodzą Tourville'a przeprowadzała transport francusko-irlandzkiej armii inwazyjnej, której celem była restauracja panowania Jakuba II na angielskim tronie. Zwycięstwo Francuzów pod Beachy Head przed dwoma laty, w czerwcu 1690, otworzyło możliwość zniszczenia floty sprzymierzonych i przeprowadzenia lądowania armii inwazyjnej. Tourville śmiało stawił czoła liczącej 98 jednostek (8980 dział) flocie angielsko-holenderskiej koło Barfleur. Pomimo znacznej przewagi nieprzyjaciela początek był obiecujący, gdyż Francuzi zatopili 2 okręty sprzymierzonych nie tracąc przy tym żadnego. Jednak w miarę przeciągania się bitwy narastał napór przeważających sił wroga. Statek flagowy Tourville'a został ciężko uszkodzony i pod osłoną mgły przez kilka dni starał się wymknąć przeważającym siłom angielsko-holenderskim. Francuzi stracili 15 okrętów, które szukając schronienia w większości zostały spalone przy La Hougue.
[edytuj] Walki pod Barfleur
Ludwik XIV oraz jego minister do spraw morskich Pontchartrain zaplanowali lądowanie armii w Anglii w celu odzyskania tronu dla Jakuba II. Początkowo inwazję zamierzano przeprowadzić w kwietniu 1692, zanim Anglicy i Holendrzy wyjdą w morze i połączą się. Piechota zbierała się w Saint-Vaast-la-Hougue, natomiast jazdę i działa ładowano na transportowce w Le Havre. Tourville miał przyprowadzić flotę z Brestu, zabrać transporty wojska, następnie odeprzeć angielską flotę i wysadzić armię w Anglii. Wyprawa opóźniła się o miesiąc, gdyż transporty nie były jeszcze gotowe, ponadto z opóźnieniem przybywały statki z Rochefort, którymi dowodził Villotte-Mursay. Wciąż nie było eskadry Tulonu dowodzonej przez D'Estréesa. Tourville nie mógł już dłużej czekać i wyszedł w morze.
Dnia 28 maja w pobliżu Barfleur Tourville spostrzegł poprzez wczesną poranną mgłę część potężnej floty angielsko-holenderskiej liczącej 99 (lub 98) okrętów, 20 jachtów i 19 branderów, dowodzonej przez admirała Edwarda Russella. Russell już poprzedniego dnia otrzymał sygnał do formowania linii bojowej razem z flotą holenderską złożoną z 27 okrętów pod wodzą wiceadmirała (Luitenant Admiraal) van Almonde'a. O 5 rano 28 maja w dzienniku pokładowym okrętu Monmouth zapisano, że francuska flota została dostrzeżona od strony zawietrznej. Tourville zauważył, że przeciwnik znacznie przewyższa go liczebnie, jednak posłuszny wyraźnym rozkazom Ludwika XIV, które zmuszały go do walki z nieprzyjacielem, przystąpił do bitwy. Przy południowo-zachodnim wietrze Francuzi żeglowali z wiatrem naprzeciw 11 okrętom Czerwonej eskadry (Red squadron) i ok. godziny 10 weszli z nią w kontakt bojowy, a po pewnym czasie cała flota francuska zaangażowała się w walkę. Ogień dział największych okrętów francuskich, ich zdolności manewrowe oraz talent Tourville'a pozwoliły Francuzom ostrzelać zmasowaną kanonadą okręty sprzymierzonych. Jeden angielski i jeden holenderski okręt zostały zatopione. Część okrętów floty sprzymierzonych miała problemy z przeciwnym wiatrem i aż do godziny 14 nie były w stanie wejść do walki. Sytuacja uległa zmianie, gdy wiatr zmienił swój kierunek na północno-zachodni, znacznie mniej pomyślny dla Francuzów. W końcu okrętom skrzydła po stronie sterburty floty sprzymierzonych, którym dowodził Ashby, udało się zajść Francuzów od ich zawietrznej i okrążyć centrum francuskiej linii. Zażarta walka trwała wiele godzin. Tourville, którego okręt flagowy został ciężko uszkodzony tak samo jak kilka sąsiednich okrętów, zdał sobie sprawę, że dalsza walka jest już daremna i wydał swej flocie rozkaz do rozproszenia się. W dzienniku kapitana okrętu Monmouth Robinsona zapisano, że tej nocy spłonęły 4 francuskie okręty. Pomimo tego, że Francuzi walczyli nadzwyczaj dzielnie a ich najpotężniejsze okręty zadały straty sprzymierzonym, liczebna przewaga floty angielsko-holenderskiej okazała się decydująca. Taktycznie walki pod Barfleur mogły być efektownym zwycięstwem Francuzów zrodzonym w nierównej walce, lecz Tourville nie potrafił oderwać od nieprzyjaciela swej mocno zniszczonej floty i wrócić bezpiecznie do portu. Skutkiem tego była katastrofa przy La Hougue.
[edytuj] Masakra w La Hougue
29 maja francuski odwrót był utrudniony z powodu niepomyślnego wiatru oraz wysokich fal (dzięki oszczędnościom Ministra do Spraw Morskich kotwice wielu francuskich okrętów były nieodpowiednie do warunków panujących na kanale La Manche). Dał się we znaki także brak ufortyfikowanej przystani w Cherbourgu. Tourville prawdopodobnie zbyt długo próbował ocalić swój wspaniały okręt flagowy Soleil Royal, jednak w końcu zdał sobie sprawę z beznadziejności tych wysiłków i przeniósł się na Ambitieux. W końcu dnia 29 maja Tourville wydał generalny rozkaz do ucieczki. Okręty francuskie Soleil Royal, Admirable i Triomphant były w tak złym stanie, że musiały zawinąć do Cherbourga. Tam zostały wkrótce zniszczone przez sprzymierzonych. 22 okręty francuskie uszły na zachód, ścigane przez cieśninę Alderney, znajdując schronienie w Saint-Malo, 3 odeszły w kierunku północno-zachodnim, po czym zawróciły do Brestu. Sześć okrętów pod wodzą Nesmonda ruszyło na wschód, dwa osiągnęły Le Havre, dwa dalsze zdryfowały do zatoki La Hogue, dwóm pozostałym udało się uratować przez okrążenie całej Brytanii. Edward Russell wyprawił Ashby'ego i Holendrów za tymi, którzy uszli do Saint-Malo. On i deLaval zwrócili się przeciwko pozostałym okrętom, które poszukały sobie schronienia w La Hougue, gdzie znalazły się pod ochroną zebranych wojsk lądowych i ich baterii. Dnia 2 czerwca Russell i deLaval zaatakowali, używając długich łodzi. Francuskie załogi były wyczerpane i zniechęcone. Sprzymierzeni z powodzeniem użyli branderów, przy pomocy których spalili wszystkie okręty francuskie, które szukały schronienia w La Hougue (czyli spłonęło 12 okrętów liniowych). Ta właśnie akcja słynie w Anglii pod nazwą Bitwy pod La Hougue.
