Bitwa pod Suchymi Krutami
Z Wikipedii
| Bitwa pod Suchymi Krutami spór o tron 1278 |
|||||||||||||||||
| Data | 26 sierpnia 1278 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Suche Kruty (Dornkruet), Dolna Austria | ||||||||||||||||
| Wynik | zwycięstwo Habsburgów | ||||||||||||||||
| Terytorium | Austria | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Bitwa pod Suchymi Krutami (niem. Dürnkrut, czes. Suché Kruty) – leżące w dzisiejszej Austrii (na północny wschód od Wiednia nad Morawą) bitwa, do jakiej doszło 26 sierpnia 1278 między wojskami króla niemieckiego Rudolfa I Habsburga i pretendenta Przemysła Ottokara II, króla Czech.
Ottokar poniósł klęskę i zginął w czasie bitwy. Efektem klęski było umocnienie domu Habsburgów, którzy przejęli zagarniętą przez Przemyślidów schedę po wygasłej dynastii Babenbergów: Austrię, Styrię i Karyntię.
W bitwie po stronie czeskiej wystąpili książęta śląscy. Oddziały Ślązaków stanowiły 1/3 wojsk Ottokara.
Spis treści |
[edytuj] Wprowadzenie
Po upadku dynastii Staufów Ottokar II król Czech zamierzał wykorzystać zaistaniałą szansę do objęcia sukcesji Babenbergów i zdobycia tronu Czech dla Przemyslidów. Po wyborze Rudolfa I Habsburga na króla rzymskiego, władca zażądał od Ottokara zwrotu dziedzictwa Babenbergów, księstwa Austrii, Karyntii i Styrii. Ottokar odrzucił jednak żądania króla, co stało się przyczyną wojny o tron.
[edytuj] Kulisy bitwy
Krótko po śmierci księcia Fryderyka II z rodu Babenbergów, rozpoczęła się walka o tereny Babenbergów. Ottokar II zamierzał objąć w posiadanie olbrzymie posiadłości. Po decydujacym zwycięstwie nad wegierskim królem Belą IV, cel ten stawał się bardziej realny. Zwycięstwo to, jak również podporządkowanie sobie większości szlachty umożliwiło w końcu Ottokarowi II zdobycie księstw Austrii, Styrii oraz Karyntii. Polityka Przemyslidów uprzywilejowywała głównie mieszczan oraz niższą szlachtę co w krótkim czasie wywołało niezadowolenie wyższej szlachty. Dnia 29 września 1273 r. siedmiu elektorów wybrało na swojego monarchę wówczas niezupełnie jeszcze znanego Rudolfa I Habsburga. Elektorzy spodziewali się słabego politycznie króla, reprezentujacego ich władzę. Ottokar II, energicznie ubiegający się o tron, nie uznał wyboru Rudolfa, co byłoby równoznaczne ze zwrotem wszystkich zdobytych przez niego ziem. Ottokar odmówił też trzykrotnie udziału w niemieckim Reichstagu i spotkania z królem.
Podczas gdy Ottokar prowadził swoją bezkompromisową politykę, latem 1276 r. armia Rudolfa I przebywała wraz z wojskami Władysława IV króla Węgier w okolicy Wiednia. Alians ten zmusił Ottokara II do formalnego uznania Rudolfa I jako króla Niemiec oraz zwrotu Austrii, Karyntii oraz Styrii. Dodatkowo Ottokar stał się lennikiem Rudolfa I w Czechach i na Morawach.
Zaakceptowane przez Ottokara II warunki okazały się krótkotrwałe. W roku 1278 król Czech pomaszerował ponownie w okolice Wiednia, gdzie dnia 26 sierpnia napotkał sprzymierzoną armię Rudolfa i Władysława IV Węgierskiego.
[edytuj] Przed bitwą
W roku 1276 Ottokar II pozyskał do swojej polityki nowych sojuszników. Pomoc uzyskał m.in. od księcia Dolnej Bawarii, hrabiego von Brandenburg i książąt śląskich. Swoją pozycję wzmocnił też bliską znajomością z biskupem Kolonii, co zapeniło mu neutralność Koscioła. W związku z tym Ottokar nie zabiegał znacząco o pomoc Węgrów, opierając się na sile śląskich oddziałów.
Plan operacyjny Ottokara zakładał jak najdłuższe powstrzymywanie pochodu wojsk Rudolfa przez siły Zygfryda, księcia Dolnej Bawarii. Ottokar II tymczasem dnia 15 lipca pomaszerował do Austrii. Ponieważ jednak nie dysponował jeszcze całością armii, która się dopiero zbierała, władca Czech zrezygnował z pierwotnego planu jakim był marsz na Wiedeń. W tej sytuacji wojska Ottokara rozpoczęły oblężenie twierdzy Drosendorf, którą zdobyto po 16 dniach. Rudolf tymczasem zdecydował sie zająć Wiedeń, po czym nakazał swoim sprzymierzeńcom zebrać całe siły w okolicy rzeki Moravy (koło Stillfried). Mimo trudności, wojska Rudolfa dotarły na miejsce w dużej liczbie, zakładając obóz pod Marchfeld. Szczególnie ważną role odgrywali Kumanowie węgierscy, którzy przybyli na miejsce z królem Władysławem IV. Węgrzy niepostrzeżenie przekroczyli Dunaj, po czym połączyli się z głównymi siłami Rudolfa. Zaskoczony tą sytuacją Ottokar zwinął oblężenie miejscowosci Laa nad rzeką Thaya (18 września), po czym pomaszerował na spotkanie przeciwnika. Dnia 23 września Rudolf nakazał przeniesienie obozu w nowe miejsce w okolicy Suchych Krutów, gdzie ustawił swoje wojska.
[edytuj] Bitwa
Łącznie stojące naprzeciwko siebie armie liczyły po około 30 000 ludzi na koniach. Piechota obu stron strzegła natomiast obozu. Król Rudolf I ustawił swoje siły w dwóch grupach po trzy szeregi. W każdej z nich znalazło się około 1500 rycerzy, z czego ciężkozbrojna jazda rycerska stanęła na samym tyle. Podobnie ustawił swoje wojska Ottokar, jednak grupy tworzyło po 2000 rycerzy, a ciężkozbrojni ustawieni zostali w pierwszym i drugim szeregu. Tymczasem Kumanowie zajęci byli rozpoznaniem terenu i sił przecwinika. Dzięki uzyskanym od nich informacjom, Rudolf ukrył 60 rycerzy na prawej flance Ottokara, w rejonie zalesionym. Trzeci szereg składający się z najcięższego rycerstwa ustawiony został w znacznym oddaleniu i był niewidoczny dla Ottokara. W XIII w wieku tego typu pułapka uchodziła za postępowanie niechrześcijańskie i niegodne rycerza. Nikt też nie chciał podjąć się przygotowania pułapki. Dopiero po wielu naciskach Ulrich von Kapellen objął dowództwo nad ukrytymi 60 rycerzami.
Rankiem dnia 26 sierpnia 1278 r. obie armie uderzyły na siebie. Wykorzystując przewagę liczebną w ciężkozbrojnym rycerstwie (6500 ludzi), królowi Czech udało się szybko rozbić lekką i ciężką kawalerię (4500 ludzi) Habsburgów. Armia Rudolfa rekrutująca sie ze Styrii, Karyntii, Norymbergii, Szwabii, Alzacji i Szwajcarii znalazła się w ciężkim położeniu.
po stronie Habsburgów pierwszy większy sukces odniosło około 4000 konnych łuczników kumańskich Wałdysława IV, którzy galopując przed głównymi siłami Rudolfa, ostrzeliwali przeciwnika. Równocześnie Kumanowie chronili obie flanki Habsburgów. Zaatakowali też prawe skrzydło Ottokara składające się z ciężkiej jazdy, która nie była w stanie dogonić szybkiej i lekkiej jazdy węgierskiej. W atakach tych zginęło kilkuset rycerzy Ottokara, głównie na skutek ostrzału z łuków.
W starciu dwóch armii tymczasem szala zwycięstwa przesunęła się wyraźnie na stronę króla Czech. Ciężkozbrojni rozbili lekką jazdę i byli bliscy sukcesu gdy koń 60-letniego Rudolfa runął na ziemię przeszyty lancą. Króla uratował Walter von Ramswag, który ochronił upadającego władcę i kontynuował walkę.
Walka trwała juz 3 godziny i przyniosła siłom Ottokara wielkie straty. Ciężkie uzbrojenie stało się przeszkodą w prowadzeniu długiej walki. W tej sytuacji Rudolf nakazał ukrytym wczesniej rycerzom włączenie się do walki. Ostatni, wypoczęty szyk ciężkozbrojnych zadał wojskom Ottokara miażdżącą klęskę. Wielu otoczonych rycerzy króla Czech zeszło z koni i stało bezbronnych na placu boju, zgodnie z zasadami rycerskimi oczekując na niewolę. Ukryci na prawym skrzydle rycerze pod wodzą Ulricha von Kapellen wbili się w klinem we wrogą armię. Ottokar widząc zagrożenie nakazał stojącym w rezerwie oddziałom atak. Niewielkie siły odwodowe próbowały uderzyć na tyły rycerzy Ulricha von Kapellen, atak ten został jednak odparty i zmusił atakujących do ucieczki. W tej beznadziejnej sytuacji armia króla Czech wpadła w panikę co uniemożliwiło jej uporządkowany odwrót. Uciekający rycerze starali się przepłynąć rzekę Morava, wielu utonęło jednak a licznych dopadli Kumanowie. Na placu boju padło 12 000 rycerzy, w tym Ottokar, splądrowano także obóz czeski.
Bitwa pod Suchymi Krutami zaliczana jest do jednej z największych bitew średniowiecznych. Na przestrzeni czterech kilometrów starło się ze sobą kilkadziesiąt tysięcy rycerzy.
[edytuj] Po bitwie
Austria
Chcąc rozwiać wszelkie wątpliwości Rudolf nakazał po bitwie wystawić na widok publiczny w Wiedniu zwłoki króla Czech, które można było oglądać przez okres dwóch tygodni. W tym czasie należało uporządkować sprawy w cesarstwie i przygotować bazę przyszłego imperium. Rudolf rozpoczął też działania dyplomatyczne, wysyłając do Czech i na Morawy pismo, w którym gwarantował rodzinie zmarłego przeciwnika wolność. Poróżnił się przy tym z Kumanami, rabujacymi kraj, likwidując każdy opór z ich strony. Dzięki temu król porozumiał się w zdową po Ottokarze Kunegundą co zakończyło ostatecznie konflikt. Sprzeciwił się też margrabiemu Ottonowi von Brandenburg, który dokonał militarnego wypadu na Czechy, docierając aż pod Kolín.
Zwycięstwo w bitwie umożliwiło Rudolfowi odzyskanie zajętych przez króla Czech terenów. Dzięki przyjaznej polityce z mieszkańcami Wiednia i szlachtą okolicznych terenów, Rudolf uzyskał wystarczające wsparcie w budowie mocarstwa Habsburgów. Dnia 17 grudnia 1282 r. obaj synowie króla Albrecht I oraz Rudolf stali się jego oficjalnymi lennikami. Rudolf I stał się przodownikiem dynastii Habsburgów w Austrii. Cesarskiej korony jednak nie otrzymał. Od roku 1278 przez następne 640 lat dynastia Habsburgów rezydować miała we Wiedniu.
Węgry
Władysław IV naciskany przez ówczesnego papieża Mikołaja III, musiał siłą zmusić swoich sprzymierzeńców Kumanów do przyjęcia wiary chrześcijańskiej. Udało mu się nawet przełamac ich opór, jednak szybko pogodził się z dzikimi wojownikami. W roku 1290 prawdopodobnie z nakazu papieża, władca zsotał zamordowany w namiocie Kumanów przez szlachtę węgierską.
Czechy
Nowy król Czech syn Ottokara II Wacław II popadł w kolejne konflikty z sąsiadami, m.in. z książętami Krakowa i Węgier. Jego syn Wacław III został wkrótce mianowany królem Węgier. Pozycja Wacława nie trwała jednak długo. W roku 1305 zmarł jego ojciec a rok późnmiej Wacław III, który nie zostawił po sobie potomka, co pociągnęło za sobą upadek rodu Przemyslidów.
[edytuj] Bibliografia
- Kurt Peball: Die Schlacht bei Duernkrut am 26 August 1278, Wien 1968.
- Richard Schmidt: Rot-weiss-rote Schicksalstage Entscheidungen um Oesterreich, Wien 2004. ISBN 3-85326-354-2
- Andreas Kusternig: 700 Jahre Schlacht bei Durnkruet und Jedenspeigen. Wien 1978.
