Božena Němcová
Z Wikipedii
Božena Němcová, z domu Barbora Novotná, później Barbora Panklová (ur. 4 lutego 1820, Wiedeń - zm. 21 stycznia 1862, Praga) była czeską pisarką. Jest uważana za prekursorkę nowej czeskiej prozy. Nazwisko Panklová zyskała w lecie 1820 roku, po tym jak jej matka Teresa Novotná wyszła za Johanna Pankla.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Božena Němcová urodziła się 4 lutego 1820 w Wiedniu jako Barbora Novotná. Jej ojcem był Austriak Johann Pankl, a matką Czeszka Tereza Novotná. W lecie 1820 roku rodzice Němcovej wzięli ślub. Od tego momentu nazywała się Barbora Panklová. W roku 1821 Panklovie przenieśli się do Ratibořic, a zaraz za nimi babcia - Magdaléna Novotná (1825), która miała ogromny wpływ na małą Barborę. Od roku 1826 Barbora uczęszczała do szkoły w Chwałkowicach, a od roku 1830 do szkoły w Czeskich Skalicach.
W roku 1837 jej rodzice znaleźli jej narzeczonego Josefa Němca (1805-1879), z którym wzięła ślub jeszcze tego samego roku. Josef Němiec pracował jako celnik. Nie lubił swojej pracy i często był przenoszony, a wraz z nim miejsce zamieszkania zmieniała jego rodzina. Małżeństwo Josefa i Boženy nie należało do najszczęśliwszych.
Rok 1840 Němcová spędziła na leczeniu się u doktora Čejki, z którym się zaprzyjaźniła, i który poznał ją z ówczesnymi patriotycznymi pisarzami. Rok później (1841) przeniosła się do Pragi. Pod wpływem Václav Nebeskiego i Karla Jaromíra Erbena zaczęła pisać po czesku. W roku 1843 przeprowadziła się wraz z mężem do Domažalic. Tam dorastała jako pierwszy narodowy budziciel. W roku 1847 znowu opuszcza Domažlice. Rok później jej mąż Josef Němec zostaje oskarżony o spisek i dwa następne lata małżeństwo Němców przenosi się z miejsca na miejsce. Dopiero w roku 1850 Josef Němec zostaje przeniesiony na Węgry. Božena Němcová wraz z czwórką swoich dzieci przenosi się jednak do Pragi, gdzie natychmiast nawiązuje kontakty z czynnymi literatami wyrażającymi narodowo-patriotyczne idee. W roku 1852 wyruszyła do męża, po drodze zwiedzając Słowację. W następnych latach odbyła jeszcze kilka podróży na Węgry. W roku 1853 Josef Němec został odwołany ze swojej funkcji. Najpierw obniżono mu płacę o połowę, a później całkowicie ją zabrano. Josef Němec został bez pracy, a Božena Němcová zaczęła szukać pomocy u znajomych z Pragi, jednak bezskutecznie. W tym samym czasie napisała Babunię. Zaprzyjaźniła się z wydawcą Morawskich Nowin (Moravských novin) Františkem Kácelem, który zaczął wydawać jej dzieła. Wkrótce poznała również Karolinę Světlá i Sofie Podlipskową).
W 1853 r. zmarł jej syn Hynek. Po jego śmierci nasiliły się nieporozumienia z mężem. Josef Němec wniósł pozew rozwodowy, który jednak potem wycofał.
W tym okresie Němcová zbliżyła się do majowców. Jednocześnie wycofała się z życia publicznego. Pojawiła się jedynie na pogrzebie Karla Havlíčka Borovskiego w 1856 r. i złożyła na jego trumnie koronę cierniową.
Jesienią 1861 r. Němcová opuściła męża i przeniosła się do Litomyśla. Próbowała utrzymywać się z pracy dla wydawcy Augusta. Choroba i trudna sytuacja finansowa zmusiły ją do powrotu do męża do Pragi. Niedługo później zmarła. Została pochowana na Wyszehradzie. Jej mąż spoczął w Táborze.
W literaturze jest obecne przypuszczenie, że Božena Němcová była nieślubną córką księżnej Katarzyny Żagańskiej lub jej siostry Doroty. Na korzyść tej hipotezy świadczy nie tylko podobieństwo do księżnej, ale również bliskie związki Němcovej z Katarzyną Żagańską i przypuszczenie, że prawdopodobnie była starsza niż oficjalnie podawała (jako rok urodzenia jest podawany 1816 lub 1817). Z drugiej strony przeciw tej hipotezie świadczy podobieństwo Boženy Němcovej do jej siostry.
[edytuj] Twórczość
[edytuj] Poezja
Pierwszymi dziełami Němcovej były wiersze, niektóre pisane po niemiecku.
- Slavné ráno
- Ženám českým
- Moje vlast
[edytuj] Opowiadania
- Baruška
- Cesta z pouti
- Čtyry doby, vydáváno také pod názvem Čtyři doby
- Devět křížů
- Divá Bára
- Dlouhá noc
- Dobrý člověk
- Domácí nemoc
- Dopisy z lázní Františkových
- Hospodyně na slovíčko
- Chudí lidé
- Chyže pod horami
- Karla
- Listy přítele přítelkyni
- Baśnie czeskich dzieci (Národní báchorky a pověsti); polskie wydanie 1990
- Obrázek vesnický
- O dvanácti měsíčkách
- Pan učitel – poslední dokončená povídka
- Pomněnka šlechetné duše
- Rozárka
- Selská politika
- Sestry
- Silný Ctibor
- Slovenské pohádky a pověsti
[edytuj] Powieści
- Babunia (Babička), 1855
- Podhorská vesnice
- V zámku a podzámčí
