Hradec Králové

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°12' N 15°50' E50.2 15.8333333 (Hradec Králové)

Hradec Králové


Herb Hradca Králové	Flaga Hradca Králové

Czechy

Otakar Divíšek

105,61 km²

Położenie

50° 12' N
15° 50' E

Ludność (2005.11.30)
• liczba ludności
• gęstość

94 684
896 os./km²

Kod pocztowy

500 00

Tablice rejestracyjne

Miasta partnerskie

Wrocław

Położenie na mapie kraju

Hradec Králové

Strona internetowa miasta

Rzeka Łaba

Katedra, Biała wieża i Stary Ratusz

Kościółek św. Mikołaja

"Ujście Orlicy do Łaby" rzeźbiarza Josefa Škody

Hradec Králové (niem. Königgrätz, pol. Hradec Królowej, Grodziec Królowej, cyg. Hradecys) - miasto w Republice Czeskiej, położone przy ujściu rzeki Orlicy do Łaby. Ośrodek administracyjny kraju hradeckiego.

[edytuj] Historia

Tereny położone przy zbiegu rzeki Łaby i Orlicy były zamieszkane już w czasach prehistorycznych. Podczas prac archeologicznych odkryto również wiele osad pochodzących z ery rzymskiej. W X wieku powstała w tym miejscu osada, przez którą przebiegał szlak handlowy z Krakowa do Pragi.

W 995 roku Hradec został rezydencją księcia i ośrodkiem administracyjnym rozległego terytorium północno-wschodniej Bohemii, rozciągającego się po obu stronach Łaby, od Dvůr Králové do Pardubic.

XIII wiek był dla mieszkańców Hradca bardzo ważny. W 1225 roku król Czech, Przemysł Ottokar I, utworzył miasto królewskie Hradec Králové, które obejmowało zamek wraz z otaczającą go osadą handlową. W XIII wieku został wybudowany nowy gotycki zamek królewski, w którym często przebywali kolejni czescy królowie. Początkowo akt utworzenia miasta miał jedynie znaczenie prawne i ekonomiczne. Rozbudowa miasta rozpoczęła się dopiero na przełomie XIII i XIV wieku. Wtedy też powstał plan budowy fortyfikacji miejskich.

W XIV wieku znaczenie miasta znacznie wzrosło. Nadane przez władców Czech przywileje wzmocniły jego pozycję gospodarczą. Miasto uzyskało m.in. prawo mili. W tym okresie Hradec Králové był drugim co do ważności miastem w państwie. Wybudowana na początku XIV wieku katedra Ducha Świętego jest dowodem potwierdzającym znaczenie miasta.

Podczas rządów Jerzego z Podiebradów i Władysława II Jagiellończyka doszło do umocnienie ekonomicznego i kulturalnego życia miasta. Król Jerzy był przychylnie nastawiony do miasta. Jerzy z Podiebradów a także Władysław II Jagiellończyk przywrócili dawne przywileje miasta, dzięki czemu Hradec Králové po raz kolejny znalazł się wśród najzamożniejszych miast. Podczas rewolucji husyckiej miasto stanęło po stronie Jana Žižki. W 1424 roku Žižka został pochowany w katedrze Ducha Świętego.

Konflikt pomiędzy królem Ferdynandem I a miastami królewskimi, doprowadził w 1547 roku do skonfiskowania majątku i utraty praw politycznych Hradca Králové. Na miasto nałożono szereg podatków i kar pieniężnych. W 1562 roku miasto odzyskało część swojego majątku, ale nie zdołało odzyskać swojej pozycji w regionie. Martin Cejp Peclinovec wyprowadził miasto z trudnej sytuacji ekonomicznej, a jego trzydziestoletnia praca doprowadziła do odbudowania miasta.

Podczas wojny trzydziestoletniej szwedzkie najazdy doprowadziły do dużych zniszczeń na terenie miasta. Kolejne wojny uniemożliwiały rozbudowę miasta. W 1762 roku doszło do pożaru, w wyniku którego spłonęła połowa miasta. Pod wpływem pruskich najazdów podjęto decyzję o przebudowie Hradca Králové w wojskową cytadelę. Budowa trwała od 1766 do 1789 roku.

W 1851 roku Hradec Králové zostało ogłoszone niezależnym miastem. Miasto dążyło do uzyskania nowych przywilejów gospodarczych. W 1857 roku Hradec Králové uzyskał pierwsze połączenie kolejowe. W 1864 roku w mieście powstała fabryka pianin firmy Antonín Petrof.

Po zakończeniu I wojny światowej po raz kolejny miasto zaczęło się rozwijać i rozbudowywać. Trwał rozwój przemysłu, w wyniku którego powstawały nowe fabryki, a istniejące były rozbudowywane. Budowano nowe szkoły, biura, drogi i osiedla. Władze państwowe wraz z ważnymi gośćmi regularnie odwiedzały Hradec Králové, dzięki czemu miasto zyskało jeszcze większy prestiż.

Rozwój miasta został przerwany przez II wojnę światową. Po jej zakończeniu Hradec Králové pozostał gospodarczym i kulturalnym centrum wschodniej Bohemii, znalazł się jednak w zupełnie innej sytuacji politycznej i socjalnej. Powojenny okres socjalizmu doprowadził do zahamowania rozwoju kulturalnego w mieście.

Lata 90. XX wieku przyniosły możliwość odtworzenia tradycyjnych wartości społeczeństwa demokratycznego. Hradec Králové jest obecnie siedzibą wielu przedsiębiorstw oraz władz i instytucji regionalnych.

W mieście odbywa się jedna z największych w Europie imprez tuningowych - Matador tuning party a także jedna z największych imprez Hip-Hopowych Europy Hip Hop Kemp.

[edytuj] Edukacja

Hradec Králové już od średniowiecza wskazywał kierunek miejscowego wykształcenia i kultury. No pierwszą wybitną figurą był aż burmistrz Martin Cejp z Peclinovce (1544-1599), który wybudował szkołę i był konsekwentnym opiekunem nad poziomem tamtejszego łacinskiego szkolnictwa. Ówczas w czołe szkoły byli na przykład Valentin Kochan z Prachové (1561?-1621) oraz Jan Kampanus Vodňanský, późniejszy rektor Uniwersytetu Karola. Potem przyszła katastrofa w podobieństwu wojny trzydziestoletniej i upadek.

Po przeniesieniu biskupstwa w 1664 r. nastąpił wybitny okres szkolnictwa kościelnego.

Cesarz Józef II dał miastu wygląd niemiecki, no wokół teatru, seminarium oraz gimnazjum się trzymała tradycja narodowa i ruch patriotyczny. Właśnie w tamecznym gimnazjum studiowali Václav Hanka, Josef Jaroslav Langer, Josef Kajetán Tyl, Karel Jaromír Erben, František Škroup, w latach 60-tych XIX wieku Alois Jirásek i na początku XX wieku Karel Čapek i Emil Vachek.

Powstanie Czechosłowacji pociągało za sobą szybki rozwój szkół średnich i również podstawowych. Po zakończeniu II wojny światowej przybyło do miasta też szkolnictwo wyższe. W 1959 r. powstał Instytut Pedagogiczny, który przygotowywał nauczycieli szkół podstawowych. Sierpień 1964 r. przyniósł samodzielny Fakultet Pedagogiczny. Ta szkoła stała się po reformie czeskiego szkolnictwa wyższego w 1976 r. także wychowawcą nauczycieli szkół średnich i jej transformacją w 1992 r. powstała Wyższa Szkoła Pedagogiczna i z niej 1 września 2000 r. Uniwersytet Hradec Králové (łac. Universitas reginaegradecensis). Ten jest teraz tworzony z trzech fakultetów - pedagogicznego, filozoficznego oraz informatyki i managementu. Tuż obok są w mieście fakultety medyczny (1945 r.) i farmaceutyczny (1969 r.) Uniwersytetu Karola i fakultet medycyny wojskowej Uniwersytetu obrony (pierwotnie Wojskowa Akademia Medyczna im. Jana Evangelisty Purkynie, 1951 r.).

[edytuj] Zabytki

Katedra św. Ducha (gotycki ceglany trójnawowy budynek, budowany od 1307 r., Królewski przedpokój z 1360 r., najstarsza chrzcicielnica cynowa w Czechach z 1406 r., dostosowania barokowe w latach 1788-89, regotyzacja 1864-66 wg projektu Franciszka Schmoranza)
Biała wieża (dzwonnica renesansowa i wieża miejska z drugim największym dzwonem czeskim Augustyn, zbudowana w latach 1574-85 wg pomysłu Buriana Vlacha)
Kaplica św. Klimenta (pod Biała wieżą, barokowa, z lat 1714-17, jej twórcą prawdopodobnie jest Jan Santini)
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (barokowy, jezuicki, z lat 1654-66 wg Carla Luraga)
Galeria Sztuki Współczesnej (z lat 1911-12 wg projektu arch. O. Polívky, posągi frontowe Ladislava Šalouna)
Kolumna Dżumowa z lat 1714-18
Stary Ratusz (wybudowany przed 1418 r., poszerzena i zreperowana w latach 1540 i 1588, w latach 1786-89 przybudowa dwóch wieży oraz w latach 1850-52 późnoempirowa przebudowa części frontowej i podniesienie drugiego piętra)
Rezydencja biskupia z lat 1709-10 (w 1777 r. podniesienie drugiego piętra)
Dom "U Špuláků" (najładniejszy dom barokowy w mieście)
Były Dom Powiatowy (secesyjny element Grandhotelu z lat 1903-05, hotel wybudowany w 1897 r.)
Muzeum Czech Wschodnich (z lat 1908-12, wg projektu arch. Jana Kotěry, dekoracja rzeźbiarska wykonana przez Vojtěcha Suchardę)
Areał szkolny na nabrzeżu Tyla (wg arch. Jana Gočára z lat 1924-27)
Była szkoła garbarzy na nabrzeżu rzeky Orlice (wg arch. Jana Gočára z lat 1923-24)
Grono Księza Ambroža Czechosłowackiego Kościóła Husyckiego (z lat 1926-29)
Ratusz na Placu Ulricha z lat 1928-33
Były Urząd Powiatowy (dzisiaj Urząd Miasta) z lat 1931-36
Dworzec kolejowy z lat 1929-35 (wg architekta Václava Rejchla)
Kościół św. Anny z byłym klasztorem minoritów (z lat 1777-84)
Kościół Boskiego Serca Pana z lat 1929-32
Kościółek św. Mikołaja (prawosławny, przeniesieny w 1935 r. ze słowackiej gminy Habura)
Kościółek św. Jana Chrzciciela z dzwonnicą z XVI wieku
Kościół św. Antoniego Pustelnika z lat 1769-72
Synagoga (1904-1905)