Bonifacy Bałdyk

Z Wikipedii

Bonifacy Bałdyk (ur. 25 maja 1879 w Kobiernie w woj. poznańskim, zm. 30 kwietnia 1940 w Strzelcach Opolskich) – mieszkaniec Żor, Komisaryczny Burmistrz w przełomowym okresie na początku lat 20., poseł na sejm II Rzeczypospolitej. Były powstaniec – uczestnik powstań śląskich, zaangażowany w działalność plebiscytową.

[edytuj] Życiorys

W 1926 r. został członkiem Rady Naczelnej Narodowego Związku Powstańców Śląskich i Byłych Żołnierzy. Do 1927 r. pełnił funkcję prezesa założyciela Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowej w Żorach. W 1928 r. z listy Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy z okręgu Cieszyn – Pszczyna – Rybnik, został wybrany do II Sejmu Rzeczypospolitej. W 1930 r. został wybrany posłem do III Sejmu Śląskiego. Tak wybitnego społecznika, Niemcy już przed wybuchem wojny (w 1939 r.) wpisali do "księgi gończej" Sonderfahndungsbuch Polen (strona zarejestrowania 7B), czyli przewidziany przez hitlerowców do likwidacji w pierwszej kolejności. Uchodził przed Niemcami przed wrześniem 1939 r. i dotarł aż do Łańcuta, skąd 23 października 1939 r. wrócił do Żor, i już następnego dnia został aresztowany. Osadzony w katowickim więzieniu, ze względu na zły stan zdrowia został zwolniony 8 listopada 1939 r., ale już dwa dni później skazano go na pięć lat ciężkiego więzienia w Strzelcach Opolskich, gdzie zmarł 30 kwietnia 1940 r. Ciało wydano rodzinie, która pochowała go 7 maja 1940 r. w rodzinnym grobowcu. Po kilku dniach ciało B. Bałdyka zostało przez bojówkarzy Hitlerjugend z grobowca wyrzucone, a wzburzonym grobowcu urządzono śmietnik. W 1952 r. ekshumowano je i na powrót złożono w odbudowanym grobowcu. Odznaczony Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta.

Do Żor przybył w 1913 r. i podjął pracę w miejscowej aptece. 0d samego początku pobytu w Żorach zaangażował się w działalność społeczną. Został członkiem chóru "Feniks", który prowadził również działalność teatralną, a w styczniu 1919 r. wybrano go prezesem tego zespołu.

W czasie obrad Sejmu Dzielnicowego w 1918 r. w Poznaniu reprezentował ludność polską powiatu rybnickiego. Na początku roku 1919 Niemcy w Żorach zorganizowali wiec, przedstawiając w sposób wypaczony sprawę polską. Na tym wiecu Bonifacy Bałdyk razem z Julianem Samulowskim próbowali sprostować wystąpienie antypolskie. Zostali z powodu tego w styczniu 1919 r. skazani przez sąd wojskowy na sześć miesięcy więzienia w Brzegu.

W czasie plebiscytu Bonifacy Bałdyk współpracował z Polskim Komitetem Plebiscytowym w Rybniku i był kierownikiem akcji plebiscytowej w Żorach. W tym okresie władze alianckie zapewniły mu ochronę. W latach 1920 - 1921 był prezesem zarządu Okręgu Żorskiego Związku Śląskich Kół Śpiewaczych, który skupiał 18 chórów i włączył się do akcji plebiscytowej. W czasie powstań śląskich Bonifacy Bałdyk był jednym z organizatorów zaopatrzenia powstańców śląskich w broń, żywność i środki opatrunkowe. Dnia 4 lipca 1922 r. generał Stanisław Szeptycki na czele 5 i 6 baterii 23 pułku artylerii lekkiej wkroczył do Żor. W imieniu społeczeństwa powitał go Bonifacy Bałdyk.

W 1926 r. został członkiem Rady Naczelnej Narodowego Związku Powstańców Śląskich i Byłych Żołnierzy. Pełnił funkcję prezesa założonej w 1927 r. Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowej w Żorach. W 1928 r. z listy Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy z okręgu Cieszyn-Pszczyna-Rybnik został wybrany do Sejmu II Rzeczypospolitej jako jeden z siedmiu posłów tego okręgu. Należał do klubu poselskiego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem i w 1930 r. został wybrany posłem do III Sejmu Śląskiego. Będąc posłem tego Sejmu Bonifacy Bałdyk przyczynił się do wybudowania w Żorach szkoły średniej (gimnazjum państwowego) oraz uruchomienia linii kolejowej Pszczyna - Żory - Rybnik.

W ostatnich dniach sierpnia 1939 r. na zorganizowanym w Żorach wiecu usiłował przeciwdziałać niemieckiej propagandzie. Po wybuchu II wojny światowej wraz z całą rodziną wyjechał do Łańcuta, by 23 października 1939 r. wrócić do Żor. Nazajutrz został wraz z żoną aresztowany i osadzony w więzieniu w Katowicach. Z więzienia wrócił 8 listopada 1939 r., jednak na drugi dzień znowu go aresztowano i postawiono przed sądem wojskowym, który skazał go na 5 lat ciężkiego więzienia w Strzelcach Opolskich, gdzie 30 kwietnia 1940 r. zmarł. Zwłoki Bonifacego Bałdyka udało się sprowadzić do Żor i 7 maja 1940 r. pochować w grobowcu rodzinnym na cmentarzu żorskim

[edytuj] Bibliografia

• Jerzy Klistała, Martyrologium mieszkańców Ziemi Rybnickiej, Wodzisławia Śląskiego, Żor, Raciborza w latach 1939-1945. Słownik biograficzny, (Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem 2006, ISBN 83-916718-2-8)
• Zbiory J. Delowicza.