Bronisław Półturzycki

Z Wikipedii

Bronisław Półturzycki ( ur. 20 grudnia 1894 w Nieświeżu, pow. Słuck - zm. 14 kwietnia 1969 w Moskwie) - generał major ACz i generał dywizji Wojska Polskiego.

Pochodził z rodziny polskich Tatarów, jego ojciec Józef był urzędnikiem. Ukończył gimnazjum w Słucku. W 1914 ukończył Szkołę Oficerską w Czugujewie. Od 1916 r. - walczył na frontach I wojny światowej na stanowiskach dowódcy kompanii i dowódcy batalionu w 12. Fińskim pułku piechoty na froncie niemieckim.

W maju 1918 r. - ochotniczo wstępuje do Armii Czerwonej. Od 21 sierpnia 1918 w Armii Czerwonej na stanowiskach administracyjnych: komendant rejonowy Krymskiej Komendantury Wojennej od sierpnia do listopada 1918 r., komisarz wojskowy komendantury wojennej miasta Mozyrz - od listopada 1918 r. - do czerwca 1920 r. Uczestnik wojny domowej w Rosji. Od czerwca do września 1920 szef sztabu 17. Dywizji Piechoty, od września 1920 r. - do czerwca 1921 - dowódca 48. pułku piechoty w Mińsku. Przez 4 miesiące przebywał w areszcie. Od października 1921 r. - do maja 1922 r. - dowódca 33. pułku piechoty, od maja 1922 r. - do lutego 1923 r. - pomocnik dowódcy 11. pułku piechoty, od marca 1923 r. - do stycznia 1924 r. - komendant dywizyjnej szkoły młodszych dowódców, Od stycznia 1924 r. - do grudnia 1932 r. - dowódca 6-go, następnie 33. pułku piechoty. W 1929 ukończył Wyższą Szkołę Oficerską w Moskwie. Następnie od grudnia 1932 r. - do lipca 1937 r. - szef sztabu - kolejno: 18. Dywizji Piechoty, 52. Dywizji Piechoty oraz 17. Dywizji Piechoty. Od lipca - do grudnia 1937 r. - pozostawał w rezerwie. W grudniu 1937 aresztowany w ramach wielkiej czystki. Po uwolnieniu w marcu 1940 r. z nieznanych zarzutów dalej w służbie, wykładowca taktyki na kursach "Wystrieł" w Sołniecznogorsku. Od 19 sierpnia 1943 do 22 stycznia 1944 dowódca 166. Dywizji Piechoty na froncie radziecko-niemieckim, m. in. na Froncie Woroneskim Generał major od 16 sierpnia 1943. Dwukrotnie wstępował do partii komunistycznej - RKP(b) - w 1918 r. (wykluczony w 1921 r. w związku z aresztowaniem) oraz WKP(b) w 1940 po oczyszczeniu z zarzutów.

W styczniu 1944 skierowany w stopniu generała brygady do 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR na stanowisko zastępcy dowódcy korpusu do spraw liniowych - od stycznia - do 4 marca 1944 r. Później - od 4 marca - do 6 lipca 1944 r. - zastępca dowódcy 1 Armii WP w ZSRR, szef Departamentu Mobilizacji i Uzupełnień WP - od 6 lipca - do 26 września 1944 r., komendant Centrum Wyszkolenia Oficerów w Riazaniu - od 26 września 1944 r. - do 23 kwietnia 1945 r., szef Departamentu Piechoty i Kawalerii WP w I wiceministerstwie ON - od 23 kwietnia - do 18 lipca 1945 r. Od 18 lipca 1945 do 19 kwietnia 1946 szef Departamentu Mobilizacji i Uzupełnień w MON. Generał dywizji od 14 grudnia 1945 r. Od 19 kwietnia 1946 do 19 listopada 1947 r. - szef Oddziału Organizacyjno-Mobilizacyjnego Sztabu Generalnego WP.

Od 19 listopada 1947 do 21 stycznia 1953 dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego, potem zastępca przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (planowanie spraw obronnych) - od 21 stycznia 1953 r. - do 21 grudnia 1956 r. W grudniu 1956 powrócił do ZSRR, gdzie został przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w Moskwie, gdzie zmarł. Pochowany na Cmentarzu Nowodiewiczym.

Syn Józef (ur. 1923) także służył w LWP. W 1956 - major w jednostce artylerii w Grudziądzu.

[edytuj] Odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy - 1954
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski - 1956
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski - 1945
• Order Krzyża Grunwaldu II klasy - 1945
• Złoty Krzyż Zasługi - 1946
• Srebrny Medal "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny" - 1954
• Brązowy Medal "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny" - 1952
• Medal X-lecia Polski Ludowej - 1954
• Medal "Za Udział w Walkach o Berlin" - 1966
• Srebrny Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju" - 1968
• Order Lenina
• Order Czerwonego Sztandaru
• Order Suworowa II stopnia
• Order Czerwonej Gwiazdy

[edytuj] Bibliografia

• Mała Encyklopedia Wojskowa, t. 2 wyd. MON, Warszawa 1970 r.
• Henryk P. Kosk - "Generalicja polska", t. 2 wyd. Oficyna Wydawnicza "Ajaks" Pruszków 2001 r.
• M. Szczurowski - "Dowódcy Wojska Polskiego na Froncie Wschodnim 1943-1945", Wyd. Pruszków 1996 r., s. 103-104.
• W. Fies'kow, K. Kałasznikow, W. Golikow - "Krasnaja Armija w pobiedach i porazhenijach", wyd. Tomsk 2003 r., s. 159.
• "Polski Słownik Biograficzny", t. XXVIII, s. 324-325.
• "Wojskowy Przegląd Historyczny", nr 2/1969, s. 480-481.
• A. Mazur - "Order Krzyża Grunwaldu" Warszawa 1988 r., s. 103-104.
• E.J. Nalepa - "Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku Polskim 1943-1968", Warszawa 1995 r., s. 186.
• "Encyklopedia II Wojny Światowej", s. 508.