Bujidzi

Z Wikipedii

Bujidzi (pers. آل بویه) (albo Bujjidzi, Buwajhidzi) - szyicka dynastia pochodzenia irańskiego, rządząca w zachodnim Iranie i Iraku od lat trzydziestych X wieku do połowy wieku XI.

Bujidzi wywodzili się z Dajlamitów, plemion zamieszkujących w przybliżeniu na terytorium dzisiejszego ostanu Gilan. Dopiero w X wieku porzuciły one zaratusztrianizm i przeszły na islam przyniesiony w te rejony przez Alidów będących zwolennikami zajdyckiej odmiany szyizmu. Eponimiczny protoplasta Bujidów, Abu Szudża Buje, był dowódcą najemników. Jego trzej synowie, Ali (znany szerzej pod swoim tytułem Imad ad-Daula), Hasan (Rukn ad-Daula) i Ahmad (Mu'izz ad-Daula) od roku 931 rozpoczęli stopniowy podbój zachodniego Iranu, a następnie Iraku, i organizowania własnego państwa. W roku 945 Bujidzi zajęli Bagdad i objęli protektorat nad kalifami z rodu Abbasydów, pozbawiając ich niemal całkowicie politycznego znaczenia. Bujidzi nigdy nie utworzyli jednolitego państwa, lecz raczej stanowili dosyć luźną konfederację regionów rządzonych przez poszczególnych członków rodu. Szczyt ich politycznej potęgi przypada na lata panowania Adud ad Dauli (949 - 983), któremu udało się opanować całość terytoriów Bujidów i de facto sprawować stosunkowo silną kontrolę nad wszystkimi członkami dynastii. Po jego śmierci nastąpił powolny upadek potęgi Bujidów, przede wszystkim z powodu ciągłych walk wewnętrznych. Ostatecznie kres istnieniu ich państwa położyła ekspansja Turków Seldżuckich, którzy od lat czterdziestych XI wieku zajmowali kolejne terytoria Bujidów w zachodnim Iranie, zaś w roku 1055 opanowali Bagdad. Kilka lat po tym wydarzeniu wszystkie terytoria Bujidów przeszły w ręce Seldżuków.

Bujidzi jako pierwsi władcy od czasów starożytności posługiwali się irańskim tytułem szachinszacha oraz uważali się za spadkobierców dynastii Sasanidów. Mimo tego nawiązywania do wzorów irańskich zostali oni zapamiętani przede wszystkim jako protektorzy arabskiego piśmiennictwa oraz szyizmu, a także budowniczowie wielu pałaców, szkół i meczetów. To za ich czasów, i w dużej mierze dzięki ich wysiłkom, szereg uczonych stworzyło doktrynalne podstawy szyizmu imamickiego.

Spis treści 1 Władcy z dynastii Bujidów 1.1 Fars i Chuzestan 1.2 Kerman 1.3 Dżibal 1.4 Hamadan i Isfahan 1.5 Rej 2 Bibliografia

[edytuj] Władcy z dynastii Bujidów

[edytuj] Fars i Chuzestan

• Imad ad-Daula (934–949)
• Adud ad-Daula (978–983)
• Szaraf ad-Daula (983–990)
• Samsam ad-Daula (990–998)
• Baha ad-Daula (998–1012)
• Sultan ad-Daula (1012–1021)
• Muszarrif ad-Daula (1021 - 1024)
• Imad ad Daula Abu Kalidżar (1024–1048)
• Al-Malik ar-Rahman (1048–1055)

[edytuj] Kerman

• Mu'izz ad-Daula (936–949)
• Adud ad-Daula (949–983)
• Samsam ad-Daula (983–998)
• Baha ad-Daula (998–1012)
• Kawwam ad-Daula (1012–1028)
• Imad ad-Din (1028 - 1048)
• Abu Mansur (1048–1056)

[edytuj] Dżibal

• Imad ad-Daula (932 - 947)
• Rukna ad-Daula (947–977)

[edytuj] Hamadan i Isfahan

• Mu'ajjad ad-Daula (977 - 983)
• Fachr ad-Daula (983 - 997)
• Szams ad-Daula (997 - 1021)

[edytuj] Rej

• Fachr ad-Daula (977 - 997)
• Madżd ad-Daula (997–1029)

[edytuj] Bibliografia

• Jerzy Hauziński: Burzliwe dzieje Kalifatu Bagdadzkiego. Warszawa: Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-10988-2. 
• Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003. ISBN 83-88938-32-0.