Carlos Chagas

Z Wikipedii

Carlos Justiniano Ribeiro Chagas (wym. [kahlus ʃagɐs]) (ur. 9 lipca 1879 w Oliveira, Minas Gerais, Brazylia – zm. 8 listopada 1934, Rio de Janeiro) – brazylijski lekarz. W 1909 roku opisał chorobę nazwaną na jego cześć chorobą Chagasa.

Urodził się w 1879 roku jako syn José Justiniano das Chagasa, plantatora kawy z Minas Gerais, i Mariany Cândidy Chagas. Po zakończeniu nauki w szkołach w Itu, São Paulo i São João del Rei, rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierii Górniczej w Ouro Preto, ale w 1897 przeniósł się na Uniwersytet Medyczny w Rio de Janeiro, na co wpłynął wuj Chagasa, lekarz i właściciel szpitala. Ukończył studia w 1902, a przyszłym roku obronił doktorat dotyczący hematologii malarii. Pracował wtedy w instytucie kierowanym przez jego przyszłego przyjaciela i współpracownika, Oswaldo Cruza (1872-1917).

Po krótkim okresie praktyki lekarskiej Chagas objął stanowisko eksperta w porcie Santos w São Paulo, gdzie miał zwalczyć epidemię malarii wśród pracowników portu. Wprowadził innowację jaką było leczenie insektycydem o nazwie pyrethrum, odnosząc zaskakujący sukces. Opublikowana praca stanowiła podstawę zwalczania malarii na całym świecie i została zaaprobowana przez Ministerstwo Zdrowia Rządu Brazylii.

W 1906 roku Chagas powrócił do Rio de Janeiro i rozpoczął pracę w Instituto Oswaldo Cruz. W 1909 roku został wysłany do małej miejscowości Lassance, blisko rzeki São Francisco, w celu zwalczenia epidemii malarii szerzącej się wśród robotników pracujących przy budowie drogi kolejowej do Belém w Amazonii. Pozostał tam przez dwa lata i miał możliwość zaobserwowania infestacji krwiopijnymi pluskwiakami okolicznych wiejskich zabudowań. W jelitach tych owadów z rodzaju Triatoma, nazywanych w tych okolicach barbeiro, Chagas odkrył nieznane nauce pierwotniaki, które, jak doświadczalnie wykazał, mogą zostać przeniesione na małpy. Naukowiec opisał patogenne pierwotniaki pod nazwą Trypanosoma cruzi honorując Oswaldo Cruza; w tym samym roku opisał je jeszcze raz jako Schizotrypanum cruzi, by potem powrócić do pierwszej nazwy, używanej do dziś.

Chagas podejrzewał, że pasożyt może wywoływać chorobę u ludzi, w związku z występowaniem przenoszących go owadów tak blisko ludzkich zabudowań. 23 kwietnia 1909 roku po raz pierwszy wykazał obecność świdrowców we krwi trzyletniej dziewczynki. Odnotował również inkluzje pasożytów w mózgu i mięśniu sercowym, co pozwoliło połączyć objawy choroby z cyklem życiowym pasożyta. Zasugerował, że pancernik jest naturalnym rezerwuarem pasożyta, opisał 27 przypadków ostrego przebiegu choroby i wyniki ponad setki autopsji chorych z przewlekłą postacią trypanosomiazy. Tym samym przeszedł do historii medycyny, opisując sam zarówno nowy patogen, nową jednostkę chorobową wywołaną przez ten patogen, a także zbadał cykl życiowy pasożyta i jego epidemiologię.

Zasługi Chagasa zostały docenione w ojczyźnie i za granicą. Został wybrany do Narodowej Akademii Nauk i otrzymał prestiżową nagrodę Schaudinna. Był też dwukrotnie (w 1913 i 1921 roku) nominowany do Nagrody Nobla, ale ostatecznie nagrody nie otrzymał.

Zmarł w 1934 roku Rio de Janeiro na zawał mięśnia sercowego.