Chcy na pannu żałować

Z Wikipedii

"Chcy na pannu żałować" - najstarsza polska pieśń świecka wzorowana na pieśniach goliardowskich, zapisana w roku 1420 przez franciszkanina Mikołaja z Koźla na Śląsku w miejscowej gwarze polsko-czeskiej.

Piosenka zbudowana jest z siedmiu zwrotek trzywierszowych (zapisanych w układzie 7+7+6), z których końcowy nie tworzy rymu. Jest skargą chłopca na oporną dziewczynę: "Chcy na pannu żałować, Nie chciała mi trochy dać, Memu koniu owsa...". Pełno w niej nieprzyzwoitych aluzji, przesłoniętych dla niepoznaki słowami neutralnymi - np. "kierz" (krzak) zamiast "kiep" (członek). Powstała najprawdopodobniej na bazie erotyku żakowsko-waganckiego, jednakże dotąd nie odnaleziono jej łacińskiego pierwowzoru.

Ponieważ była to piosenka nieprzystojna (łac. cantilena inhonesta) oryginalny tekst zapisu Mikołaja z Koźla został w nieznanych nam czasach zamazany inkaustem i dzisiaj można odczytać go tylko przy zastosowaniu specjalnych technik fotograficznych.

Językoznawcy^[1] uważali początkowo, że duża ilość czechizmów w utworze wskazuje, że oryginalnie "Chcy na pannu..." powstała w Czechach. Dopiero amerykański slawista Roman Jakobson stwierdził ostatecznie, że jest to pieśń polska.

"Chcy na pannu..." jest pokrewna źródłowo późniejszym polskim pieśniom ludowym posługującym się identyczną topiką aluzyjną, jak np. "Prosił pannę za wroty, By mu dała za złoty, Konia postawić", ale pomiędzy "pieśniczką kozielską" a nimi znajdowały się utwory miłosne z XVI-XVIII wieku, które ze względu na swój zasób wulgaryzmów trafiały na indeksy utworów zakazanych i ulegały zapomnieniu.