Czerwień (gród)

Z Wikipedii

Czerwień – jeden z Grodów Czerwieńskich.

Był centrum administracyjnym księstwa wołyńskiego, położony na lewym brzegu rzeki Huczwy. Latopisy ruskie wymieniają gród kilkunastoktrotnie, natomiast jednostkę terytorialną, której był on stolicą nazywają raz Ziemią Czerwieńską (wzmianka z 1225 roku) i kilkakrotnie Grodami Czerwieńskimi (wzmianki z lat 1018,1031,1288).

Sama Czerwień jako gród wymieniona została w latopisach pod datami: 981 (tu jako gród "lachski" czyli pierwotnie zachodniosłowiański), 1099, 1121, 1157, 1163, 1171, 1205, 1221, 1225, 1232, 1236, 1240, 1266, 1288 i 1289. Dzięki temu lokalizacja grodu (przynajmniej w świetle źródeł) nie pozostawia wątpliwości. Czerwień pojawia się bowiem w kronikach ruskich zawsze w kontekście walk i wydarzeń mających miejsce wokół Włodzimierza Wołyńskiego, Bełza, Chełma, Sąsiadki oraz Uchań. Teren dawnego grodu znajduje się obok wsi Czermno, w gminie Tyszowce. Możliwymi i branymi pod uwagę alternatywami dla tej lokalizacji są wielkie grodzisko w Guciowie w pobliżu Zamościa bądź Czerniejów w pobliżu Chełma. W roku 1240 Czerwień została zniszczona przez Tatarów i następnie odbudowana.

Kres istnienia grodu nastąpił w wyniku kolejnego najazdu tatarskiego po roku 1289, kiedy Czerwień zniknęła z powierzchni ziemi. Pamięć o grodzie zanikła na wiele stuleci, a jego funkcję przejął Bełz. Dlatego w miejsce starych nazw jak Ziemia Czerwieńska i Grody Czerwieńskie pojawiło się pojęcie księstwa bełzkiego lub ziemi bełzkiej w roku 1462 przekształconej w województwo.

W źródłach polskich brak wzmianek o Czerwieni. W wieku XV urobiono od nazwy Czerwieni pojęcie Rusi Czerwonej mimo, że jej pierwotnymi stolicami były Przemyśl, Halicz, Chełm oraz Włodzimierz Wołyński, a nie Czerwień. Źródła ruskie odróżniają Grody Czerwieńskie od Chełma i Bełza co interpretuje się w ten sposób, że Chełm i Bełz nie były zaliczane do Czerwieńskich.