Czesław Tański

Z Wikipedii

Czesław Tański (ur. 17 lipca 1862 - zm. 24 lutego 1942) - polski malarz, konstruktor lotniczy, pionier i popularyzator lotnictwa w Polsce.

Urodził się w majątku Pieczyska (pow. grójecki), w zubożałej rodzinie ziemiańskiej (rodzice Adam i Celina z Żołdowiczów). Dokładna data urodzenia nie jest znana, istnieją nawet rozbieżności co do roku urodzenia (oprócz 1862 r. podaje się także lata 1861 i 1863 r.). Jego ojciec brał udział w powstaniu styczniowym; więziony i gnębiony kontrybucjami, podupadł materialnie.

Pasją życia Czesława Tańskiego stało się lotnictwo. Od 1893 zajmował się budową udanych modeli latających o napędzie gumowym. Pod wpływem wiadomości o próbach z szybowcem Otto Lilienthala, w 1895 zbudował własny szybowiec nazywany "Lotnia", który później udoskonalał. Biegnąc z "Lotnią" pod wiatr udawało mu się dokonywać krótkie skoki, aczkolwiek informacja, że udało mu się wykonać 30-metrowy lot, który miał być pierwszym w historii szybownictwa wzlotem z terenu płaskiego, jest prawdopodobnie przesadzona z uwagi na ograniczenia wynikające z jej konstrukcji (wg Andrzeja Glassa). "Lotnia" została później przekazana do Muzeum Przemysłu i Techniki w Warszawie, gdzie uległa zniszczeniu podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939. Przeprowadzone przez Tańskiego próby wzlotów były pierwszymi próbami tego rodzaju w Polsce.

W latach 1905-1907 Tański zainteresował się śmigłowcami. Po udanych próbach z modelami, w 1907 zbudował prototyp śmigłowca (nazwanego śrubowcem), o dwóch przeciwbieżnych dwułopatowych wirnikach napędzanych siłą mięśni za pomocą korby. Nieudane próby z 1908 wykazały, że siła mięśni jest niewystarczająca do podniesienia go w powietrze. W 1909 Tański zamontował na swoim śmigłowcu dwucylindrowy silnik spalinowy Anzani o mocy 2,5 KM. Z powodu braku chłodzenia i małej mocy silnik przegrzewał się, a uniesienie człowieka wciąż nie było możliwe. Śmigłowiec ten nie miał ponadto przyrządów sterowniczych. Po tym niepowodzeniu Tański zaprzestał prób ze śmigłowcem, który w 1934 został przekazany do zbiorów Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie i tam uległ zniszczeniu we wrześniu 1939.

W 1909 Tański zaprojektował samolot o nazwie "Łątka". Była to konstrukcja jednopłatowa, napędzana trzycylindrowym silnikiem o mocy 25 KM, posiadała elastyczne, skrętne końcówki płatów i usterzenia poziomego, pełniące rolę powierzchni sterowych; w celu sterowania płaty były ponadto zamocowane obrotowo na dźwigarach. Płat miał konstrukcję naśladującą skrzydła owadów. Samolot był budowany w hangarach "Awiaty" i został ukończony w 1911, lecz podczas prób oblotu na Polu Mokotowskim nie wzniósł się od ziemi z powodu zbyt dużej masy i słabego silnika.

Grób Czesława Tańskiego znajduje się w Puszczy Mariańskiej, gdzie jest lotnik ten jest patronem jednego z liceów.

W 1956 Aeroklub PRL ustanowił medal imienia Czesława Tańskiego, przyznawany za najwybitniejsze osiągnięcia w szybownictwie w Polsce.

Czesław Tański był ojcem Tadeusza Tańskiego.