Depozyt
Z Wikipedii
Pod pojęciem depozytu funkcjonuje szereg instytucji odgrywających w prawie dość istotną rolę.
Spis treści |
[edytuj] Umowa przechowania
Terminem tym określa się umowę przechowania. W umowie tej przechowawca (depozytariusz) zobowiązuje się zachować za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu przez składającego (deponenta) na przechowanie. Przykładem tej umowy może być pozostawienie samochodu na parkingu strzeżonym, umieszczenie bagażu w przechowalni dworca, oddanie wierzchniego okrycia w szatni. Do zawarcia umowy konieczne jest wydanie rzeczy. Od tej chwili powstają odpowiednie obowiązki przechowawcy i składającego rzecz.
[edytuj] Przechowawca
Przechowawca jest przede wszystkim zobowiązany do przechowywania rzeczy w taki sposób, do jakiego się zobowiązał, a w wypadku braku umowy w tym względzie – w taki sposób, jaki wynika z właściwości przechowywanej rzeczy i z okoliczności. Bez zgody składającego nie wolno mu używać rzeczy, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie niepogorszonym. Powinien przechowywać rzecz w miejscu i w sposób określony w umowie, chyba że zmiana w tym zakresie jest konieczna dla ochrony rzeczy przed utratą lub uszkodzeniem. Nie może oddać rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba że jest zmuszony do tego przez okoliczności.
[edytuj] Składający
Składający rzecz ma natomiast obowiązek zapłaty wynagrodzenia, o ile umowa jest odpłatna. Powinien on także zwrócić przechowawcy wydatki, które ten poniósł w celu należytego przechowania rzeczy. Umowa przechowania nie wymaga szczególnej formy. Czasem połączona jest z wydaniem znaku legitymacyjnego (kwitu, żetonu, numerka itp.), który stanowi symboliczne potwierdzenie prawa do oddanej na przechowanie rzeczy. Istotny element tej umowy, a mianowicie przechowanie, jest także elementem składowym innych umów, np. najmu, komisu, przewozu. Obowiązek przechowania może występować także w umowach o świadczenie usług wykonywanych przez lekarzy, adwokatów, zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, gastronomiczne. W sytuacjach tych najczęściej chodzi o pozostawioną odzież, a do zawarcia umowy przechowania dochodzi z reguły w sposób dorozumiany. Identyczna sytuacja występuje w zakładach pracy, gdzie pracownik musi złożyć odzież wierzchnią, aby wykonywać pracę.
[edytuj] Depozyt nieprawidłowy
Oprócz klasycznego depozytu (umowy przechowania) funkcjonuje także depozyt nieprawidłowy. W stosunku tym przechowawcy przysługuje prawo rozporządzania oddanymi mu na przechowanie pieniędzmi albo innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku.
[edytuj] Depozyt sądowy
O depozycie można mówić w znaczeniu depozytu sądowego. Depozytem w sądzie mogą być pieniądze, dokumenty, papiery wartościowe, poręczenia majątkowe, dowody rzeczowe, przedmioty złożone lub zatrzymane w postępowaniu karnym. W przypadkach określonych w ustawach możliwe jest złożenie przedmiotu do depozytu sądowego przez dłużnika lub uprawniony organ. Wyróżnić tu można, za Sądem Najwyższym, dwa rodzaje depozytów:
- depozyty składane jako przedmiot świadczenia w celu zwolnienia się z wykonania zobowiązania,
- depozyty składane i pozostawiane wskutek potrzeb i dla celów postępowania (np. karnego, egzekucyjnego).
Jeśli chodzi o tę pierwszą kategorię, to należy stwierdzić, że ważne złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia. Jest to uprawnienie dłużnika, które przysługuje mu np. w razie braku wiedzy lub sporu co do osoby wierzyciela, nieznajomości miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela, zwłoki wierzyciela, odmowy wydania przez wierzyciela pokwitowania.
Jeśli chodzi o drugą kategorię, to do depozytu mogą być złożone np. rzeczy zatrzymane w postępowaniu karnym, co do których powstaje wątpliwość, komu należy je wydać, rzeczy ruchome odebrane przez komornika dłużnikowi podczas nieobecności wierzyciela.
O przejściu na własność państwa przedmiotów nie podjętych z depozytu sądowego orzeka sąd jako organ wymiaru sprawiedliwości.
[edytuj] Inne rodzaje depozytu
Depozyt występuje w określonych urzędach, instytucjach lub u osób z racji wykonywanych przez nie czynności. Można tu wymienić depozyt urzędu celnego, depozyt urzędu skarbowego, depozyt bankowy, depozyt notarialny, depozyt konsularny.
Do depozytu urzędu celnego mogą trafić zatrzymane lub zajęte towary w celu zabezpieczenia należności celnych. Złożeniu do depozytu urzędu skarbowego podlegają np. papiery wartościowe, zajęte w celu zabezpieczenia należności pieniężnych. W depozycie bankowym można przechowywać przedmioty i papiery wartościowe. Notariusz może przyjąć na przechowanie wszelkiego rodzaju dokumenty oraz papiery wartościowe i pieniądze w związku z dokonywaną w jego kancelarii czynnością. Konsul przyjmuje do depozytu dokumenty, środki płatnicze oraz przedmioty wartościowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony praw i interesów obywateli polskich.
[edytuj] Krajowy Depozyt
Depozyt występuje w oznaczeniu centralnej instytucji depozytowo-rozliczeniowej, jaką jest Krajowy Depozyt. Działa on w formie spółki akcyjnej, a do jego zadań należy prowadzenie depozytu papierów wartościowych.
Polega to w szczególności na rejestrowaniu papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, nadzorowaniu zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych znajdujących się w obrocie, rozliczaniu transakcji zawieranych na rynku regulowanym.
[edytuj] Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne (Dz. U. Nr. 68, poz. 622, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. – o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538).
- Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 215, poz. 34, z późn. zm.).
- Dekret z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy (Dz. U. z 2002 r. Nr 215, poz. 1823, z późn. zm.).
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 1965 r. o zasadach i trybie postępowania w sprawach o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (Dz. U. Nr 42, poz. 261).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2004 r. w sprawie depozytu urzędu celnego (Dz. U. Nr 169, poz. 1771).
[edytuj] Bibliografia
- Encyklopedia - Prawo nie tylko dla prawników, Bielsko-Biała, Park, 2001 ISBN 83-7266-044-1.
- Art. 835–845 k.c. – Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.
- Art. 692–694 k.c. – Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93,z późn. zm.
- Art. 105 ustawy Ordynacja podatkowa – Dz. U. z 1997 r. Nr 137, poz. 926, z późn. zm.
- Art. 5 ustawy Prawo bankowe – Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.
- Art. 79 ustawy Prawo o notariacie – Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369, z późn. zm.
- Art. 17 ustawy o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej – Dz. U. z 2002 r. Nr 215, poz. 1823.
